İmam Maturidi'nin Te'vilatu'l- Kur'an'ında büyük günah meselesine bakışı

Abstract

Bu çalışmada İslam düşünce tarihinde ilk dönemden başlayarak İslam alimlerinin ilgilendiği konulardan biri olan büyük günah/kebîre meselesine, İmam Mâtürîdî'nin Te'vîlâtü'l- Kur'ân isimli tefsirinde bakışı ele alınmıştır. İmam Mâtürîdî'nin Te'vîlâtü'l- Kur'ân'ında Büyük Günah Meselesine Bakışı başlıklı çalışma giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde; araştırmanın konusu ve amacı, önem ve yöntemi belirtilmiş, İmam Mâtürîdî ve eserleri hakkında kısa bilgi verilmiştir. Birinci bölümde; günahın ne olduğu tespit edilerek Kur'ân-ı Kerîm'de nasıl geçtiği, günah anlamında hangi kelimelerin kullanıldığı belirlenip hakkında bilgi verilmiştir. Hz. Peygamber (sav.) ve halifeler döneminde büyük günah kapsamına giren bazı olaylar örnek olarak alınmıştır. İslam toplumunda iç çatışmalara ve hatta ciddi bölünmelere neden olan, büyük günah meselesinin ortaya çıkışının tarihi süreci verildikten sonra büyük günahın nasıl tanımlandığı ve sınıflandırıldığı tespit edilmiştir. Bu bölümde İslam mezheplerinin büyük günah meselesine yaklaşımları ve büyük günah işleyen kişinin dünya ve ahiretteki durumuyla ilgili görüşleri de ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde; Mâtürîdî'nin Te'vîlat'ında büyük günah meselesine bakışı üzerinde durulmuştur. Onun büyük günah meselesine yaklaşımı ve buna bağlı olarak lemem, iman, irca, inkâr gibi kavramları ele alış biçimi irdelenmiştir. Bunun yanında insanı günaha sevk eden etkenleri tespiti ve insanın fıtratı ile ilgili yorumları, cehennemin ebedîliği ve büyük günah işleyenin/ mürtekib-i kebîrenin cehennemdeki durumu hakkındaki görüşleri irdelenerek onun bu konularda izlediği yol ve yöntem belirlenmiştir. Bu konularda seçtiği yorumların gerekçeleri incelenerek, tefsir ve tevilini yaparken ortaya koyduğu usulün tutarlılığı değerlendirilmiştir. Büyük günahın bağışlanması ile ilgili olarak Mâtürîdî'nin Te'vîlât'ında üzerinde durduğu tövbenin ne olduğu, insanın affı konusu, günahların tövbeli- tövbesiz bağışlanması, kabul edilmeyecek tövbe, tövbenin kabul şartları, tövbenin gerekliliği gibi meseleler belirlenerek, onun bu konudaki düşünceleri tespit edilmiştir. Sonuç bölümünde ise çalışma sürecinde elde edilen bulgular değerlendirilmiştir.