Meta okuryazarlığı özyeterliliğinin karşılaşılan yalan haberin doğrulanmasındaki rolü

Abstract

Okuryazarlık becerileri günümüz dijital bilgi ekosisteminin temel gereksinimlerindendir. Bu ortamın çok yönlü ve çok katmanlı doğası, bireylerin bazı yetkinlikleri edinmesini gerekli kılmaktadır. Bu ekosistemde birçok alanda olduğu gibi doğru bilgiye ya da güvenilir habere ulaşabilmek; yanı sıra edinilen bilginin/haberin doğruluğunu sorgulayabilmek kimi durumlarda zorlu bir sürece işaret edebilmektedir. İhtiyaç duyulan beceri ve edinimlerden yoksun bireyler, dolaşımda olan yanlış bilgilere karşı direnç gösterememekte; bu durum da bireysel anlamda yanlış yönlendirilme ihtimalini güçlendirmekte, toplumsal düüzeyde ise sağlıksız bir kamuoyunun gelişimine neden olmaktadır. Bu bağlamda tez çalışmasında kapsayıcı ve çok yönlü bir okuryazarlık türü olan meta okuryazarlığının, karşılaşılan yalan haberleri anlamlandırma ve sorgulama süreçleri açısından bir rolünün olup olmadığı sorgulanmaktadır. Bunun ortaya çıkarılması için bir saha araştırması gerçekleştirilmiş, Türkiye'nin yedi bölgesinin nüfus yoğunluğunu orantısal olarak temsil edecek şekilde çevrimiçi anket yoluyla veriler toplanmış ve çıkan sonuçlar Jamovi 2.3.9. programı kullanılarak analiz edilmiştir. Anketin öncesinde literatürde bulunmayan Meta Okuryazarlığı Özyeterliliği Ölçeği" bu tez çalışmasında geliştirilmiş ve sahaya bu anket uygulanmıştır. Sonuç olarak ise meta okuryazarlığının karşılaşılan yalan haberlerin algılanması ve sorgulanması anlamında bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmış ve tezde detaylandırılarak anlatılmıştır.