Tarihi yapıların bilgisayar destekli analizi : Onaç köprüsü örneği

Abstract

Anadolu toprakları tarih öncesinden bu zamana kadar birçok farklı uygarlığa kapılarını açmıştır. Bu uygarlıklar zamanla hüküm sürdükleri bölgelerde birçok tarihi yapı oluşturmuştur. Söz konusu yapıların bazıları da tarihi yığma köprülerdir. Yığma köprülerin kullanım amaçları bölgelere göre değişiklik göstermekte olup bu amaçların arasında ulaşım ve ticaret ön plandadır. Bunun yanı sıra sadece büyük su kütlelerini geçmeye yarayan köprüler zamanla farklı medeniyetler arasında sosyal ve kültürel paylaşımlara da olanak sağlayan faydalı yapılar olmuşlardır. Tarihi yapıların korunması amacıyla, olası yük etkileri altında yapılacak olan analiz çalışmaları oldukça önemlidir. Bu çalışmaların hızlı, güvenilir ve yeterli hassasiyette olmasını sağlamak için YLT (Yersel Lazer Tarama) yöntemlerinin de kullanılması fayda sağlamaktadır. Taramayla elde edilen dijital nokta bulutu bu tezde anlatılan özel bir teknikle yapısal analize uygun katı bir cisim (solid eleman) haline getirilmiştir. Bu çalışma, üç ana başlıktan oluşmaktadır. Öncelikle tarihi yığma kemerli köprülerin genel özelliklerine ve literatür özetine yer verilmiştir. Örnek inceleme alanı olarak seçilen tarihi Onaç Köprüsünün yapısal durumu ve jeolojik konumu hakkında bilgi verilmiş, yapıda doğal koşullar nedeniyle oluşan bozulmalar ve güncel durumu özetlenmiştir. Yapıdan elde edilen bilgiyle aynı döneme ait benzer özelliklere sahip köprülerle karşılaştırma yapılarak köprünün genel özellikleri hakkında çeşitli kabuller yapılmıştır. İkinci aşamada, geometrik özelliklerin detaylı olarak belirlenebilmesi için YLT yöntemiyle yapının üç boyutlu dijital nokta bulutu temin edilmiş ve CAD/CAM uygulamalarıyla analize uygun sonlu eleman modeli oluşturulmuştur. Son olarak elde edilen katı modelin bilgisayar destekli analizi yapılmış ve sonuçlar incelenmiştir.