Özet:
Ayva, ülkemizde yaygın olarak üretilen ve ihracat potansiyeli yüksek olan bir meyve türüdür. Türkiye, ayva ihracatında lider ülke konumunda olup dünya ihracatında %41.4'lük bir paya sahip olmakla birlikte üretiminin sadece %11'ini ihraç etmektedir. Düşük ihracat düzeyinde rol oynayan önemli faktörler derim sonrası dönemde kalite standartlarının tam olarak sağlanamaması, yıl boyu arz sorunları ve depolama sırasında karşılaşılan fizyolojik bozulmalardır. Meyve eti kararması, ayvada tüketici beğenisi ve talebini önemli ölçüde etkileyen en önemli fizyolojik bozukluktur. Bu çalışmada, metil jasmonat (MeJA) uygulamasının 'Ege 22' ayva çeşidi meyvelerinin depolama kalitesi ve meyve eti kararması üzerine etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla optimum derim zamanında derilen meyvelere 1.0, 2.5 ve 5.0 mM dozda MeJA uygulamaları 20 °C sıcaklıkta hazırlanan solüsyona 1 dk süreyle daldırma şeklinde yapılmıştır. Kontrol grubu ise 20 °C sıcaklıkta saf suya 1 dk süreyle daldırılmıştır. Uygulamalardan sonra meyveler 0 °C sıcaklık ve %90-95 oransal nemde 5 ay süre ile depolanmıştır. Ayrıca meyvelerin manav koşullarındaki dayanma durumları, soğuk hava deposundan belirli aralıklarla alınıp 20 °C sıcaklık ve %60±5 oransal nemde 7 gün tutulan meyvelerde incelenmiştir. Çalışma sonunda, en yüksek ağırlık kaybı kontrol grubunda, en düşük ağırlık kaybı ise 1 mM MeJA uygulamasında tespit edilmiştir. Meyve kabuk renginin korunmasında MeJA uygulamaları etkili bulunmuş ve en yüksek L* değeri 1 mM MeJA, kroma (C*) ve açı (ho) değerleri ise 1.0 ve 2.5 mM MeJA uygulamalarında belirlenmiştir. MeJA uygulamaları meyvelerin TEA ve SÇKM miktarını istatistiksel olarak etkilememiş ancak MeJA uygulanan meyveler depolama sonunda daha yüksek meyve eti sertliği göstermiştir. Manav koşullarında meyve eti sertliğinin korunumunda 1.0 ve 2.5 mM MeJA daha başarılı bulunmuştur. Soğukta depolama sırasında 1.0 ve 2.5 mM, manav koşullarında ise sadece 1.0 mM MeJA uygulaması meyve eti kararmasının engellenmesinde daha etkili olmuştur. Sonuç olarak, ayvaların soğukta depolaması sırasında oluşan ve önemli ürün kayıplarına yol açan meyve eti kararmasının önlenmesinde 1.0 mM MeJA uygulamasının başarıyla kullanılabileceği tespit edilmiştir.
