Tony Gatlif filmlerinde müzik

Abstract

Tony Gatlif, çingene kökleri olan Cezayir asıllı Fransız bir yönetmendir. Yönetmenliğinin yanı sıra besteci ve müzisyen kimliğiyle de bilinmektedir. Filmlerinde çingene kültürüne odaklanan Gatlif, bu kültür bağlamında müziği de yoğun şekilde kullanmaktadır. Araştırmada Tony Gatlif'in Cesar Film Festivali'nden "En İyi Müzik" dalında ödül almış olan Vengo ve Gadjo Dilo filmlerinin konusu ve hikayenin geçtiği coğrafyaya özgü müziklerin özellikleri, müzikli sahnelerde müziğin kullanımı ve işlevleri, yapısal özellikleri, toplumsal cinsiyet, tarihsel ve kültürel arka plana yönelik kullanımı incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada amaca uygun olarak örnek olay durum çalışması modeli kullanılmıştır. Veriler, doküman inceleme yoluyla toplanmış olup; tema, betimsel, ve içerik analizi teknikleriyle de çözümlenmiştir. Vengo filminde konunun geçtiği coğrafyanın kültürel özelliklerini yansıtan müziklerin kullanıldığı, müziğin zaman ve yer belirtici işlevinin ağırlıkta olduğu, özellikle hızlı tempolu şarkıların bulunduğu, erkeklerin çalgı çalıp dans edip şarkı söyledikleri; kadınların çalgı çalmadığı sadece dans edip şarkı söyledikleri görülmüştür. Gadjo Dilo filminde ise Romanya halk danslarına özgü ritmik yapıların, unison ve doğaçlama tekniklerinin bulunduğu, dinleti müziği işlevinin sıklıkla kullanıldığı, en çok keman ve akordeon çalgılarının tercih edildiği, kadının danslarıyla; erkeklerin de çalgı performanslarındaki ustalıkla kendilerini ön plana çıkardıkları gözlemlenmiştir. Her iki filmin müzikli sahnelerinde de Tony Gatlif'in çingene halklarının diasporik toplum olmasından kaynaklı yaşamış oldukları ortak sorunları müziklerle ifade ettiği görülmüştür. Tony Gatlif:in filmlerine etki eden çingene yaşantısı, kültürü, tarihi, aidiyet eksikliği kavramlarının müziklerindeki kullanıma yansımış olduğu; sahnelerdeki müziklerin, filmin konusunun geçtiği bölgelerle müzikal olarak benzer yapısal özellikler içerdiği gibi sonuçlar ortaya çıkmıştır.