Geleneksel yazmacılık sanatında aşındırma tekniği

Abstract

Giyinmek ve süslenmek insanoğlunun varoluşundan bu yana tekstil ürünlerinin ve baskıcılığın gelişmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Hitit döneminin önemli bulgularının çıktığı kazılarda mühür şeklini andıran ve M.Ö. 7000 yıllarına ait olan kalıplar bulunmuş ve bu da bize kalıp baskı yapmayı bildiklerini kanıtlamaktadır. Yazmacılık sanatı günümüz koşullarına gelene kadar ki süreçte dönem şartlarına göre birçok unsurdan etkilenmiştir. Geleneksel Türk Sanatlarında çok eski tarihlere dayanan ve köklü bir sanat kültürü olan yazmacılık sanatı dünden bugüne gelmeyi başaran nadir el sanatlarımızdandır. Ülkemiz, bulunduğu coğrafi konum nedeniyle birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış ve siyasal, ekonomik, kültürel ve sanatsal anlamda tarihsel birikime sahip olmuştur. Geçmişten günümüze kadar uzanan sanat dallarından biri olan yazmacılık sanatı, ülkemizde birçok ilde kendine özgü çeşitlenmiş ve o yörenin adıyla anılmıştır Yazmacılık sanatı pamuklu, keten gibi kumaşlar üzerine boya, fırça veya tahta kalıplarla resmedilerek veya basılarak desenlendirmek koşuluyla yapılan süsleme sanatına verilen isimdir. Geleneksel yazmacılık sanatında aşındırma tekniği ile ilgili yapılan tez çalışması 5 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; Tokat ilinin ipek yolu üzerinde olması tarihsel sürecine değinilerek ve yoğun ticaret içinde bulunmasından dolayı inşa edilen hanlara yer verilmiş, günümüze ulaşan hanlar ve o dönemlerde de Yazmacılık Sanatı yapılan Yazmacılar Hanı üzerinde durulmuştur. Tokat'ta şehir dışında ve şehir içinde bulunan hanların toplam sayısı 31'dir. Kaynaklara dayalı olarak ulaşılabilen ve bugün de ayakta duran üç hanın işlevsel özellikleri arşiv fotoğraflarla desteklenerek verilmeye çalışıldı. İkinci bölümde Yazmacılık sanatının tanımına, önemine ve Tokat'taki yerine değinilirken yazmacılık sanatının yapım teknikleri, kullanılan malzemeler ve örneklere yer verilirken Yazma Sanatı ustalarının isimleri yer almıştır. Üçüncü bölümde ise tez konusunun ana başlığı olan Yazmacılık Sanatında Aşındırma tekniğinde uygulamalı olarak farklı iki bölgeden İstanbul ve Tokat yazmacılığından ustalarla çalışılmıştır. Büyük hanlarda ve Ermeni ustaların yanlarında yetişmiş son ustaların bilgi ve birikimlerinden yararlanılmıştır. Aşındırma tekniği ile ilgili vermiş oldukları bilgiler ve hazırlanan boya reçeteleri, kaynaklarda yer alan reçetelere yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise yapılan atölye çalışmaların uygulamaları verilmiştir. Aşındırma Tekniği ile ilgili 6.Aralık 2019 Tokat'ta, 18 Temmuz 2020 İstanbul'da, 9 Nisan 2021 tarihinde Tokat'ta ustalarla yapılan uygulamalara yer verilmiştir. Aşındırma, söktürme tekniğinin tüm uygulama aşamalarının Tokat 75.yıl yazmacılar hanından fotoğrafları çekilip aşamaları ile üçüncü bölümde yer almıştır. Aynı bölümde ustalar ile yapılan aşındırma baskı örneklerinden, günlük yaşamda kullanılmak üzere bayan giyimi olan buluz, etek, kaftan, elbise, pantolon, şalvar ve maske fotoğraf ve desen detayları, Demeter Tekstil Tasarım atölyemde aşındırma teknik uygulama fotoğraflarıdır.