Türk medyasında enerji haberlerinin ekonomi politiği

Abstract

Medya endüstrisi ekonomik, politik, toplumsal ve kültürel sistemlerle arasındaki dinamik ilişkiler içinde yapılanmıştır. Bu durağan olmayan yapılanma haber gerçeği üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Tez kapsamında, medya şirketlerinin enerji sektörü ile bütünleşik sahiplik yapısının ve politik bağlantılarının haber gerçeği üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Haber analizleri ile bu sorun araştırılmıştır. Edward Herman ve Noam Chomsky'in haber süzgeçleri arasında yer alan medya sahipliği, resmi haber kaynaklarına bağımlılık ve eleştirel tepkinin haber üretimi ile ilişkisi incelenmiştir. Veri analizinde John Thompson'un ideolojik işleyiş modeline ve anlamlandırma politikaları çerçevesinde Stuart Hall'un fetişizm ve kültürel olarak kurulan eşdeğerlilikler sistemi çözümlemelerine başvurulmuştur. Haber incelemelerinde Teun van Dijk'ın eleştirel söylem analizinden ve göstergebilimin bazı önermelerinden faydalanılmıştır. Enerji ve iklim krizi politikalarının iç içe geçen yapısı kabul edilmiş ve ilgili konuda paradigmatik bir değişim öngörülmüştür. Bu paradigmatik değişimin somut bir örneği olarak Türkiye 2021 yılında Paris İklim Anlaşması'nı onaylamıştır. Araştırma kapsamında, ekolojik dengeyi korumaya yönelik politikalar toplumsal ekoloji bağlamında değerlendirilmiştir. Ekolojik denge toplumsal sorunlarla ilişkili olarak ele alınmıştır. Araştırmada, medya sermayesinin enerji alanındaki yatırımları ve enerji politikaları ile ilişkisi bağlamında nükleer enerji, Soma maden faciası, Yırca-Kolin termik santrali, termik santral bacalarına filtre muafiyeti, yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üreten santraller: RES, JES, GES haberleri, HES tepkileri bağlamında Metin Lokumcu'nun yaşamını yitirmesi ve Paris Anlaşması'nın onaylanmasına ilişkin haberler incelenmiştir. Araştırma bulguları, medyanın enerji sektöründeki varlığının, politik ilişkilerinin ve ideolojik belirlenimin haber gerçeği üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Hegemonik iktidarların yeniden üretilmesindeki süreklilikte haberin konuşmasal yapısının önemli rolünü ortaya koymuştur. Haberlerde ekonomik belirlenimin yanında kültürel hegemonyanın ideolojik olarak işlevselleştirilmesiyle sistemin yeniden üretiminin bir bütün olarak iç içe geçtiği görülmüştür.