Selim İleri'nin geçmiş, bir daha geri gelmeyecek zamanlar serisinde nesnelerin varlığı

Abstract

Selim İleri (d.1949-…), modern Türk edebiyatının başlıca yazarları içerisinde yer alır. Çeşitli türde eserler vermesinin yanı sıra, çoğu metninde geçmişin nesneleri kendisini vurgular. Maddeye dair bu yönelim gizleneni, korunanı, ortaya çıkarılması gerekeni belirtir. Bu nedenle fenomenin anlam derinliğine ulaşabilmek adına, bu çalışmada İleri'nin belirli metinlerinde yer alan nesne kavramına; edebi, felsefi, sosyoloji, antropoloji, psikoloji olmak üzere çeşitli disiplinlerle yaklaşılmaktadır. Buradan hareketle "meta"nın, eserdeki karakterler tarafından nasıl algılandığı; madde ve öznenin birbiri üzerindeki hâkimiyetinin olası anlamları gösterilmeye çalışılacaktır. Kesin olarak ne olduğunun, ne ifade edebildiğinin mümkün olamadığı durumda, ona dair farklı yaklaşımların sergilenmesiyle, anlam çokluğunun keşfedilmesine tanık olmak başlıca amacımızdır. Bu düşünceden hareketle oluşturduğumuz tezimizin birinci bölümünde kuramsal yaklaşımların tanımlanması, irdelenmesi ve çeşitli düşünürler tarafından nasıl yorumlandığı incelenmiştir. Bölümün içerisinde yer alan analizlerin, incelenen metinlerde geçen eşyayla ilişkili olmasıyla ikinci bölümün metalarıyla beraber özel bir konumda olacaktır. İkinci bölüm ise kuramsal kısımla bağlantılı, bir bütün olarak incelenmiştir. Bu kısım söz konusu olan eserlerin içerisinde, belirgin şekilde yer edinen metalar üzerine olup nesneye dair yönelimlerin olası yorumlamaları yapılmıştır. Metanın mekânsal, ideolojik, bireysel ve toplumsal olmak üzere ötekilerle kurduğu ilişki dikkate alınarak çözümlenecek durum öncelikle metin odaklı, ardından yazar ve okuyucunun alımlaması esasına göre yapılmıştır. Bu sürecin neticesinde İleri'nin söyleminden hareketle meta, özellikle eskiyi temsil etmesi vurgulanarak farklı bağlamlar açısından bakılmaya çalışılmıştır. Sonuç kısmındaysa nesnenin belirsizliğine dikkat çekilerek, yalnızca, fikir niteliğinde olup tekrarlanamaz olduğu belirtilmiştir. Selim İleri'nin metinlerinde kullandığı nesnelerin meta-eşya bağlamında nasıl kullanıldığı, özellikle endüstri devrimiyle birlikte yoğunlaşan nesne tüketiminin neye karşılık geldiği vurgulanmıştır. Tezimizde kullanılan kaynaklar alfabetik sırayla kaynakçada yer bulmuştur. Bununla beraber çalışmanın içerisinde Türkçesi olmayan Fransızca alıntılar, tarafımızca çevrilmiştir.