Müşterilerin restoranlarda oluşturduğu atık gıdaya ilişkin garsonların suçluluk duygusu üzerine karma bir araştırma

Abstract

Hane halkı ve tüketiciler tüketim aşamasında gerçekleşen atık gıdalardan sorumludur. Literatür incelendiğinde görülmektedir ki çalışmaların çoğunluğu hane halkı tarafından oluşturulan atık gıdaya odaklanmaktadır. Bununla paralel olarak restoranlarda, otellerde ve yiyecek içecek hizmetlerinde oluşan atık gıdalarla ilgili çalışmaların sayısı hane halkına göre daha azdır. Bu çalışmaların sadece birkaçı konaklama sektöründe önemli rol oynayıcı olan garsonların atık gıda davranışsal niyetlerine yönelik tutumları ve atık gıda önleme davranışlarına etkisini araştırmıştır. Konaklama sektöründe çalışan garsonların atık gıda davranışları, yiyecek içecek hizmetlerini ve müşterilerin atık gıda davranışlarını etkilemektedir. Dolayısıyla garsonlar atık gıda ile mücadelede önemli bir konumdadırlar. Atık gıda ile düzenleyici konumda bir diğer kavram ise suçluluk duygusudur. Suçluluk, tüketicilerde atık gıda azaltma niyetinin önemli bir belirleyici ve tetikleyici unsurdur. Tüketiciler evlerinde ve restoranlarda oluşturdukları atıklarda kendilerini suçlu hissetmektedirler. Suçluluk duygusunun tüketiciler ve atık gıda üzerindeki etkisine rağmen, bilindiği kadarıyla, suçluluğun garsonların üzerindeki etkisini gösteren herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle mevcut çalışma garsonların müşterilerin oluşturduğu atık gıdadan dolayı hissettikleri suçluluk duygusunu araştırmaktadır. İki ayrı çalışmadan oluşan araştırma tasarımında karma araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma 1'de müşterilerin oluşturdukları atık gıdalar nedeniyle garsonların hissettikleri suçluluk duygusunun ve bunun ardındaki sebepler keşfedilmiştir. Veriler, araştırmanın amacına uygun olarak belirlenen yarı yapılandırılmış mülakat tekniği kullanılmış, konaklama sektöründe garson olarak görev alan kişilerle görüşülmüştür. Yapılan görüşmeler sonucunda 14. görüşme ile veri doygunluğuna ulaşılmış olup katılımcıdan alınan cevaplar ile veriler analiz edilmiştir. Sonuçlara göre garsonların müşterilerin oluşturduğu atık gıdalardan dolayı suçlu hissettikleri ortaya çıkmıştır. Çalışma 2 ise suçluluk duygusunun varlığı ve bu duygunun atık gıda azaltma niyetine etkisini, çevresel kimliğin etkisiyle incelemiştir. Söz konusu inceleme için veri toplama yöntemi olarak çevrimiçi anket uygulanmıştır. Toplamda 207 kişiden toplanan nicel veriler SPSS ortamında faktör analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Sonuçlar, çevresel kimlik, suçluluk ve kontrol odağı değişkenlerinin atık gıda azaltma niyetini olumlu yönde etkilerken, garsonların atık gıda bilgisinin atık gıda azaltma niyeti üzerinde etkisinin olmadığını göstermektedir. Bu çalışma, restoranlarda oluşan atık gıdada garsonların duygularını anlamaya yönelik bir ileri adımı temsil etmektedir.