Asgari ücretin vergilendirilmesinin iktisadi etkileri: Türkiye için bir sosyal hesaplar matrisi analizi

Abstract

Bu çalışmada, asgari ücretin vergilendirildiği ve vergilendirilmediği durumlarda, ekonomi üzerinde gerçekleşebilecek değişiklikler ve oluşabilecek etkiler araştırılmıştır. Asgari ücret; işçiler, işverenler ve kamu sektörü açısından oldukça önemli bir kavramdır. Türkiye'de istihdam edilen işçilerin yaklaşık %40'ının asgari ücret seviyelerinde ücret kazanıyor olması, ülkemiz açısından asgari ücretin önemini daha da arttırmaktadır. Çalışmada, Türkiye ekonomisi için 2017 yılına ait bir Sosyal Hesaplar Matrisi (SHM) oluşturulmuştur. Oluşturulan SHM üzerinde uygulanan çarpan analizi ile asgari ücretin vergilendirildiği normal durum, asgari ücretten gelir ve damga vergisi alınmayan birinci farklı durum ve asgari ücretten hiçbir kesinti yapılmadığı yani brüt asgari ücretin net asgari ücrete eşit kabul edildiği ikinci farklı durum karşılaştırılmıştır. Birinci ve ikinci durum için asgari ücretlilerin toplam ücretinde meydana gelecek artışlar çarpan analizinde hanehalklarına yapılan bir transfer olarak kabul edilmiştir. Uygulanan çarpan analizi sonrası ulaşılan sonuçlara göre, asgari ücret vergilendirilmediği takdirde, azalan vergi miktarının çok daha fazlası ekonomiye geri kazandırılmaktadır. Brüt asgari ücretin net asgari ücret olarak işçilerin ücretini oluşturacağı durumun, gelir ve damga vergisinin alınmayacağı durumda oluşan etkilerden çok daha büyük iktisadi etkiler oluşturacağı bulunmuştur. Asgari ücretten vergi alınmaması ve hatta işçi üzerinden hiçbir kesinti yapılmaması, öncelikli olarak asgari ücret üzerinden ücret alan işçilerin gelirlerinde büyük artışa yol açacaktır. Ekonomide bulunan bağlantılar ile işçilerin gelirlerinde oluşacak ilk etki sonrası sırasıyla; tüketim, üretim, faktör gelirleri ve sonrasında yine işçilerin ve işçilerle birlikte firmaların gelirleri artacaktır. Yapılan transfer sonucu en büyük etki asgari ücretli hanehalkları üzerinde olacağı hesaplanmıştır. Daha sonra sırasıyla; tüketim, üretim ve üretim faktörleri en büyük etkilerin görüldüğü hesaplar olmuştur. Böylelikle yalnızca kendi geçimini sağlayabilecek kadar gelir elde eden asgari ücretli çalışan daha iyi ve yeterli bir ücrete sahip olacaktır. Asgari ücretli çalışanın yaşam kalitesinin artmasının yanında, tüm ekonomi bu durumdan olumlu etkilenecektir.