Sürdürülebilir ulaşımda bisiklet yolu ağı oluşturulması için bir yöntem önerisi: Denizli kenti örneği

Abstract

Son yıllarda küresel ısınma ve iklim değişikliğinin etkisinin tüm dünyada yaygın ve hızlı bir şekilde hissedilmesi sonucu sera gazı emisyonlarının azaltılması politikalarının sık gündeme gelmesine bağlı olarak bisiklet altyapısının geliştirilmesi ve bisiklet kullanımının özendirilmesine yönelik uygulamaların da arttırılması hedeflenmiştir. Gelişmiş ülkeler bisiklet kullanımının ulaşımda yaygınlaşmasına ek olarak alternatif ulaşım sistemleri geliştirirken, gelişmekte olan ülkelerin de buna katkı sağlamalarını istemektedirler. Bu çalışma kapsamında sürdürülebilir ulaşım alternatifi olarak görülen bisikletli ulaşımın yaygınlaştırılması temelinde, Denizli kent merkezinde bisiklet yolu ağı oluşturulması için çok yönlü değerlendirmeye olanak tanıyan bir yöntem önerisi gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla Merkezefendi ve Pamukkale ilçesi özelinde belirlenen alanda, alana yönelik doğal, kültürel ve sosyo-ekonomik yapı verileri temelinde, akademisyenler, kamu kurum yetkilileri, özel sektör çalışanları, bisiklet ile ilgili sivil toplum kuruluşlarında gönüllü olarak faaliyet gösteren bireyler ile halkın görüşleri alınarak bütüncül planlama yaklaşımıyla bisiklet yolu ağı önerisi geliştirilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada, farklı meslek disiplinlerinden oluşan uzman grubu ile Delphi tekniği ve 863 kişi ile yapılan kullanıcı anketlerinden elde edilen veriler kullanılarak Denizli'de bisiklet kullanımını etkileyen ölçütler belirlenmiştir. Kenti farklı açılardan değerlendirmeye olanak tanıyan bu ölçütler ile 30976 sayı ve 12 Aralık 2019 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "Bisiklet Yolları Yönetmeliği"nin de irdelenmesi sonucu çok kriterli karar verme yöntemlerinden olan, ağırlıklı değerlendirme tekniği kullanılarak, Denizli kent merkezinde bulunan yolların bisiklet kullanımına uygunlukları değerlendirilmiştir. Çalışma alanı sınırları içerisinde değerlendirmeye alınan 423,87 km yolun, %22,32'sinin (94,65 km) bisiklet kullanımı açısından uygun olmadığı, %57,30'unun (242,89 km) az uygun, %15,48'inin (65,63 km) uygun ve %1,35'inin (5,74 km) ise çok uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yolların uygunlukları dikkate alınarak öneri bisiklet yolu ağı önerisi geliştirilmiştir. Kent merkezinde oluşturulan öneri bisiklet yolu ağının bütüncül ve güvenli olması dikkate alınmıştır. Bu bağlamda kent merkezinde 112,29 km yolun bisiklet kullanımı açısından önceliklendirilmesi önerilmiştir. Sonuç olarak Denizli kent merkezinde bisikletli ulaşımın geliştirilmesi için yapılan çalışmaların incelenmesi ve değerlendirilmesi, halkın bisiklet kullanımına yaklaşımlarının sorgulanması, bisiklet kullanıcılarının karşılaştığı sorunların tespit edilmesi ile bisiklet kullanıcı ve uzman görüşleri doğrultusunda Denizli kentinde bisiklet kullanımını etkileyen ölçütlerin belirlenmesi ve mevcut yolların bu ölçütler çerçevesinde bisiklet kullanımına uygunluklarının ortaya konulmasıyla öneri bisiklet yolu ağının geliştirilmesi ve kentte bisiklet kullanıcı görüşleri ve önerileri ile gözlem, inceleme ve araştırmalar sonucu bisiklet kullanımının özendirilmesi ve geliştirilmesi yönünde peyzaj planlama yaklaşımıyla birtakım öneriler ortaya konulmuştur.