Suçluların iadesi

Abstract

Küreselleşen dünya ile birlikte suç ve suçlulukla devletlerin tek başına mücadelesi yetersiz kalmış ve devletlerarasında suçluların iadesine ilişkin adlî işbirliği yapılması zorunlu hale gelmiştir. Suçluların iadesi, iadeyi talep eden devletin egemenlik alanında suç işlediği iddia edilen kişinin yargılanması veya kesinleşmiş bir hükmün infazı amacıyla, ülkesinde bulunduğu devlet tarafından iadesini ifade eden yabancıların kişi dokunulmazlığının istisnalarından biridir. Yabancılar hukuku ve insan hakları hukuku bakımından da önem arz eden müessese cezai konularda uluslararası en eskiadlî işbirliği işlemidir. Suçluların iadesi müessesine ilişkin hükümler uluslararası iki taraflı ve çok taraflı anlaşmalarda ve hemen her devletin ulusal hukukunda pozitif düzenlemelerde yerini alır. Türkiye 1959 tarihinde Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi'ne , 1987 yılındaSİDAS'a Ek 2 No.lu Protokole' ve 2016 tarihinde Avrupa Birliği ile vize müzakereleri sırasında suçluların iadesine ilişkin protokollerin tamamının kabulünün şart koşulması nedeniyle SİDAS'a Ek 1 ,3 ,4 No.lu Protokollere taraf olmuştur. Anayasa m.38/11'de vatandaşın iade edilemeyeceği, m.90/5'te usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası anlaşmaların kanun hükmünde olduğu düzenlenmiştir. Türk hukukunda suçluların iadesini de kapsayan düzenleme23.04.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6706 sayılı Uluslararası Adlî İşbirliği Kanunu'dur (UAİK).UAİK'in yürürlüğe girmesi ile birlikte5237 sayılı Türk Ceza Kanunu m.18 hükmü ilga edilmiştir. Bu çalışmada, suçluların iadesi konusu iki bölümde incelenmiştir. Birinci Bölümde suçluların iadesi müessesesine ilişkin genel bilgilere yer verilecektir. Bu bağlamda, suçluların iadesi kavramı, yabancılar hukukundaki yeri ve önemi, insan hakları boyutu, tarihçesi, Türk hukukunda konuya ilişkin kaynaklar, suçluların iadesi müessesesinin benzer kurumlardan farkı, karşılaştırmalı hukukta düzenlenişi, uluslararası ceza mahkemesine iade incelenecektir. Bu Bölümde son olarak Türk hukukunda suçluların iadesine ilişkin koşulları başlığı altında UAİK ile 5237 sayılı mülga TCK m.18 hükmü karşılaştırılarak UAİK'in getirdiği yeni düzenlemeler ele alınmıştır. Çalışmamızın İkinci Bölümünde suçluların iadesine dâhil uluslararası kuruluşlar, arama yöntemleri incelenecektir. Bu Bölümde son olarak iade usulü ve sonuçları klasik iade usulü ve Türkiye'nin SİDAS'a Ek 3 No.lu Protokolüne taraf olması ile Türk hukukuna kazandırılan rızaya dayalı iade usulü olmak üzere iki ayrı başlık altında incelenecektir.