Alanya'da konaklayan yabancı turistlerin esnaf algılarının ekonometrik yöntemlerle incelenmesi

Abstract

Yabancı ziyaretçilerden elde edilen döviz girdisi Türkiye'nin önemli bir ekonomik kaynağı olma rolünü oynamaktadır. Bu rolünden ötürü bacasız sanayi olarak da anılan turizm sektörü ülke mallarının ülke içinde ihraç edilmesi olarak betimlenmektedir. Ülke mallarının ülke içinde daha çok ihraç edilmesi yabancı ziyaretçilerin tatil bitiminde ülkeden memnun ayrılmalarıyla yakın ilişki içindedir. Çünkü ülkeden memnun ayrılan yabancı ziyaretçiler ülkeyi bir başka kez de ziyaret etmek isteyebilecekleri gibi başkalarında da ziyaret etme isteği yaratabileceklerdir. İşte bu gerçeklik turist memnuniyetini incelemeyi önemli bir konu durumuna getiren bir olgu olarak kendisini ortaya koymaktadır. Turist memnuniyetini etkileyen birçok öğe vardır. Turistlerin alışveriş deneyimleri ve yerel esnafla olan ilişkileri bunlardan yalnızca ikisidir. Bu iki etken son dönemlerde sıklıkla incelenen konular arasında yer almaktadır. Söz konusu etkenler eldeki araştırmada da inceleme konusu yapılmaktadır. Bu bağlamda yabancı ziyaretçilerin alışveriş deneyimlerine ilişkin memnuniyetleri üzerinde yerel esnafların ve rehberlerin nasıl bir etki yarattıkları incelenmektedir. Elbette memnuniyet bir kez daha ziyaret etme isteği üzerinde bir olumlu bir etki yaratır. Bu incelemede turistlerin ülkeyi bir kez daha ziyaret edip etmeme niyetleri Multinomial Logit (MLOGİT), Genelleştirilmiş Sıralı Logit (GOLOGİT) modeller yardımıyla çözümlenmektedir. Elde edilen bulgular yine bu çalışmadan türetilmiş olan Poisson Regresyon modelinin sonuçlarıyla da karşılaştırılmaktadır. Bulgulardan birine göre turistlerin olumlu esnaf davranışı ve iyi ürün kalitesi karşısında takındığı tutumun yeniden ziyaret niyetini önemli ölçüde arttırdığı görülürken; yerel esnafların ve rehberlerin olumsuz davranışları karşısında turistlerin takındığı tutumların ise yeniden ziyaret niyetini önemli ölçüde azalttığı gözlemlenmektedir. Çalışmanın ekonometri açısından temel amacı, aynı veri setinde hemen hemen aynı bilgiyi ölçen, biri nominal, öbürü ordinal iki değişkeni bağımlı değişken kabul eden Multinomial ve Sıralı Logit modelleri çeşitli açılardan karşılaştırmaktır. Bu açılar parametrelerinin anlamlılığı, yordama uygunluğu, uygulama kolaylığı ve varsayımların sağlanması gibi konulardır. Regresyon analizlerine başlamadan önce veriler faktör analizine tabi tutulmuş ve hem dikey hem de eğik döndürme yöntemleriyle birbirine oldukça yakın sonucu veren kararlı faktör yükleri elde edilmiştir. Uygulama esnasında Sıralı Logitin paralel regresyon varsayımını sağlamaması nedeniyle GOLOGİT uygulamaya konulmuştur. Her iki modelde de anlamlı parametre sayısı aynı olsa da GOLOGİT her bir nitel bağımsız değişkenin her bir düzeyi için detaylı inceleme imkânı vermesi açısından ve MLOGİT'e göre daha az model tahmini yapması açısından ön plana çıkmaktadır. Her iki modelde de elde edilen parametre tahminleri bu çalışmadan türetilmiş olan 'Poisson Regression Analysis with Tourism Data: Analysis of The Effects of Foreign Visitors' Local Tradership and Shopping Perceptions on The Frequency of Visit' adlı çalışmanın sonuçlarıyla paralellik göstermektedir.