Farklı pH ve EC'de gübrelemenin sera domates yetiştiriciliğindeki etkileri

Abstract

Bu tez çalışması, 2015-2016 ve 2016-2017 yıllarında tek sezonluk domates yetiştiriciliğinde farklı pH ve EC'deki fertigasyon uygulamalarının domates meyve verimi, toprak özellikleri ve meyve kalitesi üzerine etkilerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma, 2 farklı EC ve 3 farklı pH olmak üzere, toplam 6 konu 3 tekerrürlü olacak şekilde yürütülmüştür. Uygulamaların toprak özellikleri üzerine etkileri incelendiğinde; dönem içi ölçümlerde özellikle düşük pH değerine sahip uygulamalar ile toprak pH değerinin düştüğü ancak yeniden yükseldiği belirlenmiştir. Toprak EC değerinin ise farklı düzeylerde olmakla birlikte tüm uygulamalarda arttığı belirlenmiştir. Domates meyve kalitesi ve verimi değerlendirildiğinde, pH*EC interaksiyonunun 1. ve 2. kalite domates meyvelerinin ortalama meyve verimi, meyve ağırlığı, meyve sayısı, meyve çapı, BER sayısı ve ağırlığını önemli ölçüde etkilediği belirlenmiştir. Ortalaması 2.0 dS/m olan düşük EC değerine sahip uygulamalarda bile bitki başına ortalama 1. yıl 3.73 ve 2. yıl 4.65 BER'li meyve hasadı yapılmıştır. 6 farklı uygulama ile 1. kalitedeki en düşük verim ile en yüksek arasında 1. yıl 3308 kg/da; 2. yıl 4142 kg/da verim farklılığı olduğu belirlenmiştir. Meyve kalite kriterleri incelendiğinde, pH*EC interaksiyonunun SÇKM, meyve rengi, sertliği ve C vitamini içeriği üzerine etkileri önemli bulunmuştur. Sezon sonu toprak ölçümlerinde, pH*EC interaksiyonunun organik madde, pH ve EC değeri, toplam N, değişebilir K, Ca, Mg, Na, alınabilir P, Fe, Zn, Mn ve Cu elementleri üzerine etkilerinin önemli olduğu belirlenmiştir. Domates yapraklarının beslenme durumu incelendiğinde, pH*EC interaksiyonunun toplam N, P, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Mn ve Cu elementleri üzerine etkileri istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Yapraklardaki fosfor kapsamlarının, asit uygulamalarına bağlı olarak arttığı belirlenmiştir. Domates meyvelerinin besin elementi içeriği üzerine pH*EC interaksiyonunun etkileri toplam P, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Mn ve Cu elementleri üzerine istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Bitki beslenmesi, meyve kalitesi ve özellikle meyve verimi ile ilgili veriler değerlendirildiğinde düşük pH'da gübrelemenin yapıldığı konularda daha olumlu sonuçların meydana geldiği belirlenmiştir. Bu durum yüksek kireç içeren topraklarda fertigasyon bölgesi toprak pH'sının sezon içerisinde düzenli olarak düşürülmesi ile toprak besin maddesi etkinliğinin artırılmasına bağlanabilir. İki yıllık sonuçlar ve asit kullanımının maliyete etkisi dikkate alındığında; tek sezon domates yetiştiriciliğinde 1. kalite verim bakımından 6.5 pH+2.0 dS/m EC değerinin tercih edilmesinin daha iyi olduğu sonucuna varılmıştır. Ortalama 3.5 dS/m uygulamasının ekonomik ve agronomik açıdan iyi sonuç vermediği belirlenmiştir. Asit kullanımı sonucu verim ve kalite kriterlerinde olumlu sonuçlar elde edilmesine rağmen, daha yüksek asit kullanılan pH3 uygulamasında (pH=5.0) verimde pH2'ye (pH=6.5) göre meydana gelen azalma dikkat çekicidir. Asit kullanımı sonucu topraktaki besin maddelerinin yarayışlılığının artabileceği ve olumlu etkinin bu nedenle gerçekleştiği söylenebilirse de yüksek asit kullanımı sonucu kireçli topraklarda bazı olumsuz etkilerin de ortaya çıkabildiği dikkatle not edilmelidir. Bu konudaki çalışmaların sürdürülmesinin gereği açıktır.