Küresel değer zincirleri, ihracat, istihdam ve verimlilik

Abstract

Dünya üretim, ticaret ve yatırım politikaları, uluslararası üretim ayrıştırması olarak ifade edilen küresel değer zincirleri (KDZ) katılımı aracılığıyla yürütülmektedir. Uluslararası üretim ayrıştırması; teknolojik gelişme, maliyet, kaynak ve piyasalara erişim kanalı ile gerçekleştirilmektedir. Ekonomi politikalarını etkileyen önemli bir unsur olmasına rağmen KDZ'nin ihracatı, işgücü piyasasını ve verimliliği nasıl etkilediği hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. Bu sebeple tezde, KDZ'nin; ihracat performansı, istihdam ve işgücü verimliliği üzerindeki etkisi incelenmiştir. Analiz, Dünya Girdi-Çıktı Veri Tabanı (WIOD) verileri kullanılarak En Küçük Kareler Kukla Değişkeni (LSDV) yöntemi aracılığıyla 42 ülke ve 2000-2014 dönemi için yapılmıştır. Analiz bulguları, yabancı katma değerin, ileri katılım ve yerli katma değer bağlamında ihracat performansını artırdığını göstermektedir. İleri teknolojili ve rekabetçi fiyatlara sahip ithal girdi ile ihracat performansı arasında tamamlayıcı bir ilişki bulunmaktadır. Elde edilen bulgulara göre KDZ katılımı, işgücü verimliliğini ve istihdamı artırmaktadır. KDZ katılımının ücretler üzerindeki etkisinin ise negatif olduğu belirlenmiştir. Ülke düzeyinde yapılan analiz sonucunda, KDZ katılımının gelişmiş ülkelerde verimlilik ve istihdamı artırdığı bulgusu elde edilmiştir. Gelişmekte olan ülkelerde ise işgücü verimliliği artışı gerçekleşmektedir. KDZ katılımı, yenilik ve teknoloji sürecine yön veren gelişmiş ülkelerin yüksek katma değerli üretim yapmasına katkıda bulunmaktadır. Düşük katma değerli üretim gerçekleştiren gelişmekte olan ülkeler, KDZ katılımı ile ucuz ithal girdi, gelişmiş bilgi ve teknoloji temin etmektedir. Çalışma bulguları, gelişmekte olan ülkelerin yüksek katma değerli üretim yapmayı sağlayacak, verimlilik ve istihdamı artıracak yeni teknoloji ve üretim tekniklerinin geliştirilmesine yönelik eğitim ve yatırım politikaları uygulamaları gerektiğini göstermektedir.