Teke Sancağı'nda Ayanlığa bir örnek: İdriszadeler

Abstract

Âyanların yükselişe geçtiği 18-19.yüzyıllarda Osmanlı Devleti'nin pek çok bölgesinde âyanlar hâkimiyetini arttırmış pek çoğu hanedan hüviyetine bürünmüştü. Teke Sancağı da çoğu zaman devlet otoritesinin etkisiz kaldığı bir bölge olarak âyanların etkin olduğu bölgelerden biriydi. İdriszâde ailesi Teke Sancağı'na bağlı Elmalı kazasında ortaya çıkmış ve diğer âyan ailelerinin arasından yükselebilmeyi başarmış, Tanzimat sonrasında da bu durumunu muhafaza etmiştir. İdriszâde İsmail Ağa, Tekelioğlu İbrahim Bey isyanı sırasında devlet safında yer alması ve bu isyan sonrası Tekelioğlu ailesinin hâkimiyetinin Teke Sancağı'ndan kalkması ile Antalya'nın en güçlü kişisi konumuna gelmiştir. İdriszâde İsmail Ağa'nın vefatından sonra da İdriszâde ailesi yalnızca Elmalı'da değil Antalya'da da hanedan konumunu uzun yıllar muhafaza etmiştir. Bu çalışmanın İdriszâde ailesi özelinde; 18-19.yüzyıllarda Teke Sancağı'ndaki âyanlar, âyanlık iddiasında bulunanlar, âyanların ittifakları, âyanlar arasındaki güç mücadeleleri, devlet görevlileri ile ilişkileri; taşra âyanının askeri ve idari görevleri üstlenişi gibi konulara bir nebze olsun açıklık getireceği, İdriszâde ailesinin diğer âyan aileleri ile mukayese edilmesine de imkân sağlayacağı düşünülmektedir.