Antalya körfezi'nde yaşayan köpek balıklarının (Galeus melastomus, Squalus blainvillei, Etmopterus spinax ve Centrophorus) popülasyon dinamiği

Abstract

Yapılan bu doktora tezinde Antalya Körfezinde dağılım gösteren dört köpek balığı türünün; üreme, yaş – gelişim, alansal ve zamansal dağılımları incelenmiştir. Bu çalışma söz konusu türlerin balıkçılık, yaşam öyküsü, dağılım özellikleri, üreme biyolojileri ve popülasyon dinamiklerinin bilinmesine odaklanmıştır. Veriler, 2016 ve 2019 tarihlerinde aylık olarak yapılan derin su trol çekimleriyle toplanmıştır. Çalışma sonuçları, türlerin tüm Antalya Körfezine, 300 m ile 1000 m derinlikleri aralığında dağıldıklarını göstermektedir. G. melastomus türünden 1821 birey, S. blainvillie türünden 236 birey E. spinax türünden 995 birey ve C. granulosus türünden 74 birey örneklenmiştir. Dört türde de uzunluk frekans dağılımları arasında fark bulunmamıştır. Sadece E. spinax türünde ortalama uzunluklar arasında cinsiyetlere göre bir fark bulunmuştur. G. melastomus ve E. spinax türlerinde olgun bireylerin özellikle 500 m stratumundan daha derinlerde bulunduğu, S. blainvillei türünün ise 600 m stratumundan daha derinlerde bulunmadığı görülmüştür. Derinlik arttıkça türlerin toplam uzunluklarının (TU) arttığı tespit edilmiştir. Diğer türlerin aksine, G. melastomus türünün yıl boyunca olgun bireylerinin olduğu tespit edildi. Ayrıca uzun üreme periyodu, yavaş büyümeyle beraber erkek bireylerin dişilere göre erken olgunlaşması gibi stratejiler sergilendiği görülmüştür. S. blainvillei türünün dorsal ışınından yapılan yaş incelemesinde uzun bir yaşam döngüsüne sahip olduğu (~26 yaş) ve dişi bireylerinin daha büyük toplam uzunluklara (~73 cm) erişebildiği ve geç olgunluk döngüsü ile avcılık faaliyetlerine karşı da çok hassas olduğu tespit edildi. Bu türler içerisinde sadece G. melastomus türünün dişi ve erkek bireylerinin negatif allometrik gelişim gösterdiği belirlendi. En az örneklenen C. granulosus türünün körfezin Batı – Doğu alanlarına ve 400 – 900 m stratumlarına dağıldığı belirlendi. En küçük olgun birey (~ 75 cm) olarak belirlenmiş olup, geç olgunluk, yavaş büyüme (K ~ 0.1) kaynaklı yeterli olgun birey örneklenemedi. Mide içeriği incelemelerinde C. granulosus'un en yüksek oranda kemikli balıklar (%36.2 IRI) ile beslendiği, diğer üç türün ise kafadanbacaklılarla (cephalapoda) beslendiği belirlenmiştir. Bölgede uygulanan balıkçılık düzenlemeleri içerisinde özellikle avcılık sezonu sınırlaması ve yasal av sahası (kıyıdan 3 mil açık) derin su köpek balığı türlerinin lehine bir durum gibi görülmekte fakat uzun ömre ve düşük üreme yeteneklerine sahip oldukları ve yasal av sahası kuralı uygulansa dahi av aracı – tür etkileşimi kesintisiz gerçekleştiği için etkili olamamaktadır.