Kula peribacalarının oluşumunda etkili olan etmen ve süreçler

Abstract

Kırgıbayır arazileri özellikle kurak ve yarı kurak iklim koşullarının etkili olduğu sahalarda tam anlamı ile konsolide (pekişmemiş) olmamış volkanik, volkano-sedimanter ya da sedimanter depolar üzerinde bitki örtüsünün gelişmediği ya da seyrek olduğu alanlarda şiddetli yağmurlara bağlı olarak sel sularının etkisiyle gelişen tipik topoğrafya şekilleridir. Peribacaları ise kırgıbayır (badlands) arazileri üzerinde gelişen, kendine özgü ilginç ve özel yer şekilleridir. Bu çalışma kapsamında Batı Anadolu'da Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu Bölümü'nde yer alan Selendi Havzası'nın özellikle güney kesimini oluşturan sahadaki kırgıbayır (badlands) arazileri ve bu arazi içerisinde gelişmiş olan Kula Peribacaları'nın oluşum ve gelişim mekanizmaları sistematik bir şekilde araştırılmıştır. Çalışmada, peribacalarının üzerinde geliştiği birimlerin litolojik özellikleri ile peribacası oluşumu arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu kapsamda kayaçların dokusal özellikleri laboratuvar analizleri ile ortaya koyulmuştur. Araştırma sahasındaki peribacaları Ahmetler Formasyonu olarak bilinen konglomera, kiltaşı ve silttaşı ardalanmasıdan oluşan kollüvyal-flüvyal depolar üzerinde gelişim göstermiştir. Numune alınan peribacalarının önemli bir kısmında şapka kayacını meydana getiren birimlerin çoğunlukla çakıl, granül ve kaba kum boyutunda tanelerden oluştuğu tespit edilmiştir. Şapkayı meydana getiren birimler oldukça okside olmuş sert ve dolayısıyla iyi çimentolaşma derecesine sahiptirler. Peribacalarının gövde birimleri ise genellikle ince ve kaba taneli birimlerin ardalanmasından meydana gelmiştir. Şapka birimlerinin yüksek gözeneklilik oranına sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kayaçlarının çimento yoğunluklarına bakıldığında şapkadaki minerallerin demirli çimento ile birbirlerine bağlandıkları görülmüştür. Gövde birimlerinde ise yoğun olarak kloritleşme ve serizitleşme (killeşme) tespit edilmiştir.