Lehçe-i Osmani'de fiiller

Abstract

Dil, duygu ve düşüncelerin ifade edilmesini sağlayan, temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış, kendine has kuralları olan, sosyal bir araçtır. Dilin şekillenmesinde yer şekilleri, iklim ve daha birçok faktör bulunmaktadır. Dil insandan ayrı düşünülemez. İnsan, dilin çeşitli fonksiyonlarını öğrenip dili sistematik bir hale getirmiştir. Dil, bir kültür aktarım aracıdır. Toplumlar kendi gelenek ve göreneklerini dil aracığıyla bugüne kadar taşımayı başarmıştır. Bu haraketliliğin içerisinde dilin en önemli parçasını şüphesiz fiiller oluşturmaktadır. Çalışmanın ana temasını "Lehçe-i Osmanî"de bulunan fiiller oluşturur. Lehçe-i Osmani'de bulunan fiil söz varlığının tespiti ve kapsamı ortaya konmuştur. Eserde bulunan fiillerin yapısı, kullanım biçimleri ve fonksiyonları hakkında bilgi verilmiş, bu bilgiler doğrultusunda fiillerin anlam ve önemi pekiştirilmiştir. Çalışmanın birinci bölümde kök fiilleri; ses sayısına göre ve ünlü ile ünsüz harflerine dikkat edilerek alfabetik olarak sınıflandırılmıştır. İkinci bölümde; isimden fiil yapan ekleri, üçüncü bölümde ise fiilden fiil yapan eklerini türemiş fiiller kategorisinde tasnif edip yapı ve fonksiyonları detaylı bir şekilde incelenmiştir. Devamında bu fiillerin anlamları verilmiş ve etimolojik tahlilleri yapılmıştır. İlgili fiiller çatıları bakımından uygun başlıklar altında değerlendirilmiştir. Son bölümde birleşik fiiller kuruluşları açısından ayrıştırılmış ve işlevleri bakımından tahlil edilmiştir.