Çok kriterli karar verme yöntemi ile üstyapı yönetim sisteminin kurulması: Antalya örneği

Abstract

1950'li yıllarda başlayan hızlı kentleşme sonucunda şehirlerde yol ağlarının ihtiyacı giderek artmıştır. Bu durum yol ağlarından sorumlu olan belediyeler kaynaklarının büyük bir kısmını yol ağlarının bakım onarımı, yenilenmesi ve yeni yol açılması gibi faaliyetler için harcanmasına neden olmuştur. Yol ağının kabul edilebilir bir konfor seviyesinde ve ekonomik bir şekilde hizmet verebilmesini sağlamak amacıyla 1960'lı yıllarda üstyapı yönetim kavramı ortaya çıkmıştır. Günümüzde kurum ve kuruluşların mevcut kaynakları ile en verimli şekilde yol ağlarının yönetimini gerçekleştirmek amacıyla üstyapı yönetim sistemleri kullanmaktadır. Üstyapı yönetim sistemi (ÜYS), belirlenen güvenlik, konfor ve maliyet kıstaslarına göre yol ağını en verimli şekilde yönetmeyi amaçlayan ve bu amaçla yapılan saha ölçümleri, analiz, veri tabanı yönetimi gibi işlerin koordinasyonlu bir şekilde yürütülmesini ifade eden bir tanımdır. Bu çalışmada, öncelikle ÜYS kavramını, ÜYS için gerekli olan veri tiplerini ve bu veri tiplerinin birbirleriyle olan etkileşimleri açıklanmıştır. Örneklem olarak Antalya ilinde 18 cadde ve bulvardan oluşan örnek bir yol ağı oluşturulmuş olup, bu yol ağı 33 kesime ayrılmıştır. Bu kesimlerde yapılan saha ölçümleri ile yol üstyapısındaki yüzey bozulmaları tespit edilmiştir. Tespit edilen yüzey bozulmaları yol ağının bakım onarımından sorumlu teknik personellerle beraber, çeşit çok kriterli karar verme metodu olan MACBETH yöntemi kullanarak oluşturulan analiz programıyla değerlendirilmesi sonucunda yol ağında yapılması gereken bakım onarım ve yenileme işleri belirlenmiştir. Yenilenmesi kararlaştırılan yolların yol işlev sınıflarına göre önceliklendirilmesi ile iş programı oluşturulmuş olup, oluşturulan iş programına göre gerekli bütçe hazırlanmıştır. Çalışma sonucunda kurulan ÜYS ile yol ağında gerçekleştirilecek bakım onarım çalışmalarının daha verimli yürütülmesinin sağlanması hedeflenmiştir.