Kurumsallaşma sürecindeki yüklenici inşaat firmalarında risk yönetim uygulamalarının maaliyet performansı üzerine etkisinin araştırılması

Abstract

İnşaat sektörü, başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere; ülke ekonomileri için öncü sektör olma özelliğine sahiptir. Ülke ve dünya ekonomilerinin kalkınmasında büyük payı olan inşaat sektöründe gerçekleştirilen projelerin özgün, tek seferlik, dinamik ve karmaşık yapısı nedeniyle fazla sayıda riski bünyesinde barındırmaktadır. Projelerde karşılaşılabilecek bu riskler, inşaat projelerinin istenilen kalitede, belirlenen bütçe ve süre içerisinde başarı ile sonuçlandırılmasına engel olmaktadır. İnşaat projelerinin belirlenen bütçe ve sürelerde ve istenilen kalitede tamamlanamaması, mikro düzeyde proje sahibi yüklenici firmalara, makro düzeyde ise ülke ekonomisine ciddi zararlar vermektedir. İnşaat sektöründe faaliyet gösteren yüklenici firmaların, sürdürülebilirliklerini sağlamak ve sektör içerisindeki yüksek rekabete ortak olabilmek adına projelerini proaktif bir yaklaşımla yönetmeleri gerekmektedir. Bu durum inşaat projeleri için sistematik bir risk yönetimini kaçınılmaz hale getirmektedir. Bu tez çalışmasında; Türk İnşaat sektöründe faaliyet gösteren firmaların, risk yönetimi uygulamalarının inşaat projelerinin maliyet performansına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye'de faaliyet gösteren üç ayrı inşaat firmasına ait projeler vaka çalışması olarak seçilmiş ve projelerde maliyet ve süre aşımına sebep olan riskler proje yöneticilerinin görüşleri doğrultusunda belirlenerek, her bir proje için nitel ve nicel risk analizleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, projelerde yaşanan gerçek maliyet ve süre aşımları ile karşılaştırılmıştır. Yapılan karşılaştırmalar sonucunda, firmaların risk algısı ve alınan risk önlemlerinin maliyete etkisi incelenmiş ve başarılı bir risk yönetimi için kritik faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca tez çalışması kapsamında; 117M308 Nolu TÜBİTAK 1001 "Yapım Projelerinde Proaktif Yönetime Geçiş Amaçlı İç Kontrol ve Risk Yönetim Kapasitesinin Geliştirilmesi İçin Bir Araç: Ortak Proje Yönetim Portalı" isimli proje altyapısı kullanılarak oluşturulan "Ortak Proje Yönetim Portalı" yazılımı, vaka çalışması olarak seçilen projelerde görev alan proje müdürlerine tanıtılarak, portal kullanımının proje risk yönetimindeki etkisi, simülasyon analizi ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan tez çalışmasından elde edilen sayısal verilerin inşaat projelerinde risk yönetiminin önemini ortaya koyarak, risk yönetimi konusunda yeterli bilgi birikimine sahip olmayan küçük ve orta ölçekli inşaat firmalarına yol gösterici olabileceği düşünülmektedir. Gelecekte farklı tip ve büyüklükteki inşaat projeleri üzerinde gerçekleştirilebilecek benzer çalışmalar ile, inşaat projelerinde risk yönetimini etkileyen ana faktörler arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarabileceği ve inşaat projelerinde risk yönetimi uygulamalarının geliştirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.