32 Numaralı Kıbrıs Mutasarrıflığı Meclis-İdare defterinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (1876-1877)

Abstract

Kıbrıs, 979/1570 yılında Osmanlı devleti tarafından fethedilmiş ve bu tarihten itibaren adada Türk hâkimiyeti başlamıştır. 1839 Tanzimat, 1856 Islahat Fermanları sonucunda idarî ve sosyal anlamdaki birçok düzenlemenin ilk uygulandığı yerlerden birisi Kıbrıs adası olmuştur. Bu anlamda zaman zaman on altı kazaya kadar ulaşan Kıbrıs Mutasarrıflığı oluşturulmuştur. Aynı şekilde Sancak İdare Meclisi de mutasarrıfa yardımcı olmak ve sancakla ilgili birçok konuda karar almak üzere kurulmuştur. Bu çalışmada Osmanlı Arşivi'nde bulunan Kıbrıs Mutasarrıflığı İdare Meclisi'ne ait 32 numaralı karar defterinin transkripsiyonu yapıldıktan sonra karar özetleri çıkarılmıştır. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Osmanlı dönemi Kıbrıs'ın idari ve sosyal yapısı hakkında bilgi verildikten sonra, ülke genelinde Tanzimat ve Islahat Fermanlarına bağlı olarak ardı sıra gelen nizamnamelerle idari yapılardaki değişikliğin Kıbrıs'ta aldığı şekil üzerinde durulmuştur. Ayrıca bahse konu olan İdare Meclisi üyeleri ve çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde defterin içeriği değerlendirilmiş; Üçüncü bölümde ise bu kararların birer özetleri verilmiştir. Defterde 341 karar bulunmaktadır. Bu kararlarda Kıbrıs'ın ekonomik, sosyal ve siyasi yapısına dair birçok veri bulunmaktadır. Buna göre Kıbrıs'ta birçok ziraî ürün ekilmekte ve meyvecilik yapılmaktadır. Bu tür faaliyetlerin çekirge istilasından ve doğal afetlerden oldukça etkilendiği görülmektedir. Özellikle vergiler ve bunlara bağlı şikâyetler kararların büyük bir çoğunluğunu oluşturmaktadır. Ayrıca Kıbrıs'ın hububatta diğer şehirlere ihraçta bulunulduğu görülmektedir.