İtme-çekme paradigması bağlamında X ve Y kuşağı turistlerin motivasyonları ve davranışları üzerine bir araştırma

Abstract

Sosyo-psikolojik deneyimleri içeren turizm sektöründe, bir destinasyonu ziyaret eden turistlerin özelliklerinin belirlenmesi, destinasyonlara yönelmelerinin altında yatan motivasyonel faktörleri ve tatil kararı alma süreçlerini etkileyen unsurların keşfedilmesi, tüketici davranışlarını anlamada yol göstermektedir. Literatürde turistlerin genel motivasyonlarına ilişkin çok sayıda mevcut çalışma bulunurken, motivasyon teorilerini kuşaklar arası farklılıkları gözeterek ele alan çalışmalar yetersizdir. Bu araştırmada, itme ve çekme faktörleri bağlamında X ve Y kuşağı turistlerinin seyahat motivasyonlarının belirlenmesi, itici ve çekici faktörlerin tatmin ve sadakat ile ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Motivasyon teorilerinden itme ve çekme motivasyon paradigmasının seçilmesinin nedeni ise turistlerin içsel motivasyonları ve destinasyonların karakteristik özelliklerini geniş bir bakış açısı ile ele alarak kıyaslama yapabilmektir. Bu çalışmada literatür taraması ile çizilen kavramsal araştırma modelinin test edilmesi için nicel araştırma yöntemi kullanılmış, veriler anket yöntemi ile toplanmıştır. Araştırma evreni olarak Türkiye'nin popüler turizm destinasyonu olan Antalya ili seçilmiş, araştırma örneklemi ise Antalya'yı turizm amaçlı ziyaret eden Rus turistlerden oluşturulmuştur. Araştırmanın örneklem grubu X kuşağında yer alan 153 turist ile Y kuşağında yer alan 234 turist olmak üzere toplam 387 Rus turistten meydana gelmektedir. Araştırmanın örneklem grubunda yer alan turistler evren içerisinden kolayda örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Veriler, Regresyon Analizi ve Independent Samples t test kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, katılımcıları turistik seyahate iten faktörlerin başında sosyal etkileşim ve deneyim kazanma, yenilik arayışı, eğlence ve yeni aktiviteler, rutinden kaçış ve rahatlama, prestij ve sosyal statünün geldiği, turistleri seyahate sevk eden çekme faktörlerinin başında ise tarih, kültür, sanat ve aktiviteler, destinasyon karakteristikleri, ekonomi ve kalite, eğlence ve gece hayatı, plajlar ve iklim faktörlerinin geldiği tespit edilmiştir. Araştırmada itme ve çekme faktörlerinin turistlerin tatmin düzeyleri üzerinde önemli birer belirleyici olduğu tespit edilmiş, X ve Y kuşağında yer alan turistlerde tatmin düzeyinin sadakat üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu, söz konusu etkinin istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde olduğu bulunmuştur. Söz konusu araştırmanın bulgularının teorik katkısının yanı sıra sektörel uygulamalara da katkı sağlayacağı öngörülmektedir.