Otomatik katılım sistemi sonrası bireysel emeklilik şirketlerinin performanslarının ölçümü: Türkiye örneği

Abstract

Bireysel emeklilik sistemi (BES) katılımcılar için ikinci bir emeklilik fırsatı yaratmanın yanı sıra, kaynakların uzun vadeli yatırımlara aktarılması açısından ülke ekonomisinde dinamizm yaratan bir tasarruf sistemidir. Türkiye'de 2003 yılında faaliyete geçen Bireysel Emeklilik Sistemi'ne katılım artırmak için bazı teşvikler yürürlüğe girmiştir. 2003 ile 2013 dönemini kapsayanilk aşamada, yatırımcılaraödenen katkı paylarının gelir vergisi matrahından indirilmesi yoluyla teşvik sağlanmıştır.2013 yılı sonrasını kapsayan ikinci aşamada katılımcılara katkı paylarının %25'i oranında devlet katkısı sağlanması uygulamasına başlanmıştır. Son dönemde ise gönüllük üzerine kurulu sistemi bir nevi zorunlu hale getiren Otomatik Katılım Sistemi 2017 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Bu çalışmada, 2017 yılında uygulamaya konulan Otomatik Katılım Sistemi (OKS) sonrasında Türkiye'deki bireysel emeklilik şirketlerinin etkinliğinin ölçülerek performansları incelenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda2018-2020 yılları arasındakidöneme ilişkin olarak Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılmıştır.Emeklilik şirketlerinin aktif büyüklükleri, özkaynakları ve emeklilik teknik giderleri girdi, devlet katkısı ve emeklilik teknik geliri değişkenleri çıktı değişkenleri olarak alınmıştır. Çalışmanın sonucunda, otomatik katılım sonrası emeklilik şirketlerinin etkinliklerinde bir iyileşme görülmemekle birlikte çoğu şirketin etkin olmadığına işaret etmektedir.