Türkiye ve OECD ülkelerinde yenilenebilir enerji teşvik politikalarının analizi

Abstract

Günümüzde halen fosil enerji kaynakları olarak adlandırılan petrol, kömür ve doğalgaz yaygın olarak kullanılsa da, öngörülen tükenme ömürlerinin kısalması, saldıkları CO2, NOx gibi sera etkisine yol açan gazların küresel ısınma ve hava kirliliğine yol açması, enerji güvenliği, enerjiye erişim gibi konularda oluşan endişeler ülkeleri alternatif enerji kaynaklarına yöneltmektedir. Yenilenebilir enerji, çevreye asgari düzeyde zarar vermesi ve tükenmeyen bir kaynaktan beslenmesi nedeniyle fosil yakıtların barındırdığı olumsuzluklara en iyi alternatif olarak dikkat çekmektedir. Hidrolik, biyokütle, güneş, rüzgâr, jeotermal ve dalga enerjisi olarak sınıflandırılan yenilenebilir enerji alanında son yıllarda özellikle güneş ve rüzgâr enerjisi teknolojilerindeki gelişmelere bağlı olarak dünya çapında hızlı bir ilerleme yaşanmaktadır. Bununla birlikte yenilenebilir enerjinin gelişiminin önünde ekonomik, finansal ve teknik engeller bulunması nedeniyle ülkeler tarafından çeşitli teşvik politikaları uygulanmaktadır. Yenilenebilir enerjiye olan ilginin artmasıyla birlikte ekonomik alanda etkileri ve uygulanan politikaların etkinliğini araştıran çalışmalar da çoğalmaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 36 OECD ülkesinde 2000-2019 yılları arasında uygulanan yenilenebilir enerji teşvik politikalarının etkinliğini ampirik olarak analiz etmektir. Kurulan ekonometrik modelde güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, biyoenerji ve hidro hariç toplam yenilenebilir enerji kurulu kapasitesi bağımlı değişken olarak kullanılmıştır. Açıklayıcı değişkenler; politika araçları ve kontrol değişkenleri olarak ayrılarak modele dâhil edilmiştir. Kontrol değişkenleri ayrıca dinamik panel veri modeli ile de analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, yenilenebilir enerjinin gelişimi ve yaygınlaşması için uygulanan politikaların, genel olarak beklenildiği gibi yenilenebilir enerji kurulu kapasitesini artırmada etkili olduğu, ancak politika araçlarından bir kısmının beklenen etkiyi göstermediği, bir kısmının ise güneş, rüzgâr ve biyoenerji alanlarının bir veya birkaç tanesinde olumlu etkisi olurken diğerlerinde ters yönde etkisi olduğu görülmektedir. Bulgulara göre, her bir yenilenebilir enerji türüne yönelik şeffaf ve anlaşılabilir şekilde ayrı ayrı teşvik politikası araçları kullanılmasının, teşvikler ile istenilen hedeflere ulaşmada daha etkili olacağı sonucuna varılmaktadır.