Türkiye'de yayılış gösteren Scabiosa L. Sensu Lato (Caprifoliaceae) cinsinin taksonomik revizyonu

Abstract

Bu çalışmada Türkiye Florası'nda 38 takson (2'si şüpheli kayıt ve 2'si Ege adalarından bilinen) ile temsil edilen Scabiosa L. cinsinin taksonomik açıdan revize edilmesi amaçlanmıştır. Cins üzerindeki bu revizyon çalışması morfolojik ve nümerik çalışmalar olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın materyali olan Scabiosa taksonları 2015-2021 yılları arasında yapılan arazi çalışmaları ile Türkiye genelinden toplanmıştır. Morfolojik çalışmalar arazi çalışmaları sırasında toplanan ve incelenen ulusal ve uluslararası herbaryum örnekleri üzerinden gerçekleştirilmiştir. Nümerik analizler 44 metrik olmayan ve 48 metrik karakter olmak üzere toplam 92 karakter üzerinden yapılmıştır. UPGMA kullanılarak bir dendrogram elde edilmiştir. Metrik olmayan karakterlere, Metrik Olmayan Çok Boyutlu Ölçekleme analizi (Non-metric Multidimensional Scaling, NMDS) ve metrik karakterlere Temel Bileşenler Analizi (Principal Component Analysis, PCA), Past v4.06b programı kullanılarak uygulamış ve türler arasındaki fenetik ilişkiler ortaya konmuştur. Morfolojik açıdan Türkiye Scabiosa cinsinin 3 cins (Scabiosa L., Sixalix Raf. ve Lomelosia Raf.) altında toplanabileceği görülmüştür. Nümerik çalışmalar sonucunda taksonları ayırmada metrik olmayan verilerin metrik verilere göre daha kullanışlı olduğu belirlenmiştir. Ek olarak Scabiosa ve Lomelosia cinslerini net olarak ayırmış, ancak Sixalix cinsi içerisinde yer alan taksonu Scabiosa cinsi içerisinde değerlendirmiştir. Bu tez çalışması sonucunda Scabiosa cinsine bir yeni takson kaydı yapılmış, Scabiosa lucida ve L. brachiata taksonları için lektotip belirlenmiş, L. pseudograminifolia'nın statüsü değiştirilmiştir. Ayrıca 7 takson sinonim yapılmıştır. Böylece Türkiye'de yayılış gösteren Scabiosa cinsine ait takson sayısı 1'i endemik olmak üzere 11 takson, Sixalix cinsine ait takson sayısı 1 ve Lomelosia cinsine ait takson sayısı 7'si endemik olmak üzere 22 takson olarak belirlenmiştir. Bu çalışmanın yazılmakta olan Resimli Türkiye Florası'na katkı sağlayacağı ve ileride yapılacak çalışmalara ışık tutacağı beklenmektedir.