Coğrafi bilgi sistemleri tabanlı gürültü analizi ve modellenmesi Kaleiçi/Antalya örneği

Abstract

Türkiye'nin en önemli turizm destinasyonlarının başında gelen Antalya ili, tarihi, kültürel ve doğal zenginlikleri ile birlikte yerli ve yabancı turist hareketliliğin yoğun olarak yaşandığı bir konumdadır. Kentin ilk yerleşimi olan Kaleiçi semti de eğlence merkezlerinin ve işyerlerinin artması sonucunda bu hareketliliğin odak noktası olmuştur. Turistik gezilerin uğrak bölgesi olan, deniz ve kara surları tarafından kuşatılmış Kaleiçi, sit bölgesi olarak koruma altına alınmış, tarihi yapılarının yanında otelleri, pansiyonları, restoranları ve barları ile kentin eğlence merkezi haline dönüşmüştür. İşyerlerinde, günün hemen her saatinde yapılan müzikler dolayısıyla gürültü, önemli sağlık ve çevre sorunu haline gelmeye başlamıştır. Çıkış yeri ve yayılma ortamı olarak, tüm alıcı ortamları kapsayan gürültü, doğrudan çevresel değerlerin bozulması sonucunda ortaya çıkmakta diğer çevresel değerleri algılamayı etkileyen, sağlık bozucu bir etken olmaktadır. Dolayısıyla önemli bir sağlık ve çevre sorunu olarak bilimsel araştırmalara konu olmaktadır. Bu çalışmada, Kaleiçi semti örneğinde, gelişen teknolojiye paralel olarak, uzaktan algılama (UA) ve coğrafi bilgi sistemleri (CBS) aracılığıyla gürültü analizi ve modellemesi yapılması hedeflenmiştir. Örneklem alanındaki eğlence merkezlerinden, yaya ve taşıt trafiğinden kaynaklı gürültü, gürültü ölçüm cihazı ile ölçülmüş ve ölçüm noktaları koordinatlandırılmıştır. Gürültü ölçümü, ulusal standartlar esas alınarak, hareketliliğin en yoğun olduğu saatlerde ve uygun yöntemle alınmıştır. Koordinatlı veriler, CBS ortamına aktarılarak UA görüntüleri ile entegre edilmiştir. Çalışma alanı özelinde sınırlı sayıda yapılan ses düzeyi ölçümlerin tüm alanda optimum dağılımını sağlamak ve gürültünün modelini oluşturmak üzere Kriging enterpolasyon yöntemi uygulanmıştır. Elde edilen modelde, ses seviyesi olarak standart seviyenin üzerinde görülen bölgeler için arazi çalışması gerçekleştirilmiş ve ses kaynağı tespit edilmeye çalışılmıştır. Gürültü ölçümleri 20 Şubat 2020 - 23 Şubat 2020 tarihleri arasında eğlence yerlerinden kaynaklanan gürültünün fazla olduğu akşam 20:00-24:00 saatleri aralığında 250 noktada gerçekleştirilmiştir. Ölçümler incelendiğinde gürültü düzeyinin en düşük olduğu değer 46,5 dBA ile Kandiller Geçidi noktasında gerçekleşmiştir. Yapılan ölçümlerde en yüksek gürültü değeri 78 dBA ile Zafer Sokak'ta ölçülmüştür. Gerçekleştirilen 250 noktada gürültü düzeyleri 46,5 dBA ile 78 dBA arasında yer aldığı görülmektedir. Çevresel gürültü ile ilgili mevzuat ile yasal düzenlemeleri sağlayan Çevre Kanunu ve ÇGDYY çerçevesinde ölçüm değerleri incelendiğinde gerçekleştirilen 250 ölçümden 183'ünün ilgili yönetmelik sınır değerini aştığı görülmüştür. Bu sonuçlara göre Kaleiçi semtinde akşam saatlerinde gürültü kirliliği olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, ulusal ve uluslararası olarak tarihi/kültürel bir değer olan Kaleiçi semtinin gürültü haritası oluşturulmuş, bu gürültünün ilgili standartlara düşürülmesi kapsamında uygulanabilir ve etkin öneriler geliştirilmiştir. Bu çalışma ile elde edilen bulguların, özellikle yerel yönetimlerin kontrol, denetim ve yönetim stratejilerini yönlendirebileceği öngörülmektedir.