Kangal balığında (Garra rufa) timol ve karvakrol maddelerinin anestezik olarak kullanılabilirliğinin araştırılması

Abstract

Bu tez çalışması, timol ve karvakrol etken maddelerinin 25 ºC su sıcaklığında kangal balıkları üzerine anestezik etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Denemede beş farklı timol (25, 50, 75, 100 ve 150 mg L-1) ve karvakrol (25, 50, 75, 100 ve 150 μL L-1) konsantrasyon değerleri oluşturulmuştur. Denemede, her iki anestezik maddeye ait konsantrasyon değerlerinin kangal balıklarının bayılma ve ayılma üzerine etkisi saniye cinsinden tespit edilmiştir. Çalışmada her bir anestezik madde konsantrasyonu için 10 balık kullanılmıştır. 25 – 150 mg L-1 timol konsantrasyonlarına maruz bırakılan balıkların bayılma süresi Aşama 1'de 60,7 ± 3,5 – 19,8 ± 2,9 sn. arasında, Aşama 2'de ise 202,2 ± 23,6 – 46,9 ± 6,6 sn. arasında değiştiği tespit edilmiştir. Tüm timol konsantrasyon değerlerinin balıklar üzerine bayıltma etkisi gösterdiği ve anestezi altındaki tüm balıkların anesteziden çıktığı görülmüştür. Timol konsantrasyonu arttıkça Aşama 1 ve Aşama 2 balıkların bayılma sürelerinin azaldığı ve timol konsantrasyonu ile bayılma süresi arasında negatif bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir (Sırasıyla R2= 0,9241, R2= 0,9087). Balıkların ayılma sürelerine bakıldığında Aşama 1'de 159,7 ± 27,9 – 345,9 ± 36,8 sn. arasında, Aşama 2'de 268,8 ± 33,7 – 508,2 ± 362,6 sn. arasında olduğu tespit edilmiştir. Timol konsantrasyonu ile Aşama 1 ve Aşama 2 balıkların ayılma süreleri arasında ise pozitif ilişkinin olduğu tespit edilmiştir (sırasıyla R2=0,7931; R2= 0,7417). 25 – 150 μL L-1 karvakrol konsantrasyonlarına maruz bırakılan balıkların bayılma süresi Aşama 1'de 71,7 ± 9,6 – 19,4 ± 3,8 sn., Aşama 2'de ise 342,1 ± 77,8 – 48,8 ± 6,9 sn. arasında değiştiği tespit edilmiştir. Karvakrol konsantrasyonu arttıkça Aşama 1 ve Aşama 2 balıkların bayılma sürelerinin azaldığı ve karvakrol konsantrasyonu ile bayılma süresi arasında negatif bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir (sırasıyla R2= 0,8857; R2= 0,9048). Karvakrol konsantrasyonları ile bayıltılan balıkların Aşama 1'de anesteziden çıkma süresi 267,7 ± 42,6 – 200,7 ± 40,6 sn. arasında, Aşama 2'de ise 361,8 ± 65,3 – 279,7 ± 60,7 sn. arasında değiştiği tespit edilmiştir. Karvakrol konsantrasyonu arttıkça Aşama 1 ve Aşama 2 balıkların ayılma sürelerinin arttığı ve karvakrol konsantrasyonu ile Aşama 1 ve Aşama 2 ayılma süreleri arasında pozitif bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir (sırasıyla R2= 0,7931; R2= 0,7417). Sonuç olarak kangal balıkları üzerindeki optimum anestezik konsantrasyon değerleri timol için 50 mg L-1, karvakrol için ise 50 μL L-1 olduğu, kan alımı gibi işlemlerde hızlı bir anestezi için 100 ve 150 mg L-1 timol, 100 ve 150 μL L-1 karvakrol kullanılabilir. Ayrıca timol ve karvakrolün doktor balıklarındaki fizyolojik etkileri üzerine kapsamlı araştırmaların yapılması gerektiği düşünülmektedir.