Yabani fasulye (Phaseolus spp.) genotiplerinin fenolojik, morfolojik ve agronomik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Çalışmada; 8 Phaseolus acutifolius genotipi, 2 P. dumosus genotipi, 8 P. coccineus genotipi, 5 P. lunatus, 1 P. hybrid, 6 P. vulgaris L. genotipi olmak üzere 30 fasulye genotipi kullanılmıştır. Bu genotiplerin fenolojik, morfolojik ve agronomik özelliklerinin belirlenmesinin yanı sıra polenlerinin taramalı elektron mikroskobunda (SEM) görüntülenmesi hedeflenmiştir. Fasulye genotiplerinin ilk çiçeklenme gün sayısı 39-114 gün, bitki boyu 22-355 cm, bitkide dal sayısı 1-4 adet, bitkide bakla sayısı 1-103 tane, baklada dane sayısı 1-7 tane, bakla uzunluğu 15,76-62,60 mm, bakla eni 2,52-9,11 mm, bakla kalınlığı 1,64-4,99 mm, gaga uzunluğu 1,06-10,38 mm, dane uzunluğu 1,74-8,96 mm, dane eni 1,51-6,10 mm, dane kalınlığı 1,09-4,19 mm, dane verimi 0,11 ile 91,10 g/tane ve 100 dane ağırlığı 2,65-78 g olarak bulunmuştur. Belirlenen özellikler içinde ilk çiçeklenme gün sayısı ve bitkide bakla sayısı hariç diğer tüm özellikler için genotipler arasında istatistiki olarak önemli fark (P≤0,01) bulunmuştur. Polen özellikleri ise taramalı elektron mikroskobu (SEM) mikroskobu kullanılarak yürütülmüştür. Elde edilen bulgular fasulye genotiplerinin fenolojik, morfolojik, agronomik ve polen özellikleri hakkında önemli bilgiler ortaya konulmuş olup fasulye genotiplerinin polen görüntüleme sonuçları da yapılacak olan fasulye polen çalışmaları için bir kaynak olacaktır. Yüksek sıcaklık ve kuraklık fasulye yetiştiriciliğinin önemli sınırlayıcılarındandır. P. acutifolius ve P. lunatus yüksek sıcaklığa ve kuraklığa olan dayanıklılık ıslahı konularında yürütülebilecek çalışmalarda genitör olarak kullanılmaları öngörülebilir. Yapılan palinolojik çalışmalar sonucunda çalışılan fasulye türlerinin polen şekillerinin prolate-sferoidal olduğu ve ornamentasyonun (polen duvar süsü) retikulate olduğu sonucuna ulaşılmıştır.