Yerel taze fasulye genotiplerinin karakterizasyonu ve ısıtmasız sera şartlarında performanslarının araştırılması

Abstract

Bu çalışmada daha önce yürütülen çalışmalar kapsamında seçilen 8 saf hat ve 4 genotip olmak üzere toplam 12 yerel sarılıcı taze fasülye (Phaselous vulgaris L.) genotipi için ısıtmasız sera şartlarında ticari çeşit Helda ile kıyaslamalı olarak bitki performansının ve soğuk toleransının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca 4 genotip için UPOV ve TTSM Fasulye Özellik Belgesi kuralları doğrultusunda 41 özellik bakımından fenolojik ve morfolojik gözlemler gerçekleştirilmiştir. Çalışma materyali daha önce yapılan çalışmalar kapsamında ülkemizin farklı lokasyonlarından temin edilmiştir. Yerel genotipler için çiçeklenme süresi, bakla genişliği, kalınlığı, uzunluğu ve ağırlığı, bitki başına bakla sayısı ve verimi, bitki başına tohum sayısı ve verimi, parsel tohum verimi üzerine araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Soğuk toleransının araştırılması amacıyla hücre elektrolit sızıntısı ve klorofil floresans ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesi için SPSS istatistik programı kullanılmıştır. Yapılan bu çalışma sonucunda bakla uzunluğu açısından BN-23 ve HK-38 sırasıyla 21.30 ve 20.53 cm ile yerel genotipler arasında en uzun bakla boyuna sahip genotipler olarak belirlenmiştir. GV-41 ve HK-38 bakla genişliği açısından sırasıyla 27.9 ve 26.42 mm ile ticari çeşit Helda'dan daha üstün bulunmuştur. Bakla ağırlığı yerel genotipler için 9.05 g ile 28.33 g arasında değişiklik gösterirken, GV-41 28.33 g bakla ağırlığı ile en iyi sonuç veren genotip olarak belirlenmiştir. Verim açısından GV-41, ANTO ve BN-23 ön plana çıkmıştır. Soğuk toleransı açısından yapılan inceleme sonucunda önemli derece değişim tespit edilmemiştir. Bunun sebebini yüksek hava sıcaklıkları ile ilişkilendirmek mümkündür. Fenolojik ve morfolojik açıdan karşılaştırılan 4 yerel genotip için ticari çeşit Helda ile kıyaslamalı olarak yapılan gözlemler sonucunda BN-23, HK-38 ve VN-16 sahip olduğu özellikler bakımından yapılacak sarılıcı taze fasülye ıslah çalışmalarında kullanılması öngörülürken, VN-50 için daha çok barbunya tipi olduğu ve yapılacak barbunya ıslah çalışmaları için kullanılabileceği öngörülmüştür.