Özet:
Gıda ihtiyacı ve ekonomik sebeplerle, tarımda verimi artırmak, zararlılarla mücadele etmek ve ürünlerin çabuk bozulmalarını önlemek için pestisit kullanmak gerekmektedir. Kullanılan bu pestisitler, bazen hedef dışı organizmalara negatif etkileri, çevre kirliliği oluşturması, besinler üzerindeki kalıntıları nedeniyle insan sağlığını olumsuz etkileyebilmektedir. Bunun yanı sıra, organizmaların zamanla pestisitlere karşı direnç kazanabilmesi sebebiyle yeni ve güvenli pestisit geliştirme çalışmaları sürekli olarak devam etmektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın verilerine göre ülkemizde son 10 yılda pestisit olarak en çok kullanılan kimyasallar fungisitler olmuştur. Bu nedenle bu çalışmada ülkemizde fungus kontrolünde yaygın olarak kullanılan dört fungisitin (Metiram, propamocarb hydrochloride, hymexazol ve kresoxim methyl) genotoksik etkileri model organizma Drosophila melanogaster ile yapılan in vivo kanat Somatik Mutasyon ve Rekombinasyon Testi (SMART) ile araştırılmıştır. Bu test sisteminde, 72±4 saatlik transheterozigot larvalar fungisit içeren Drosophila hazır besini ile 48 saat boyunca kronik maruziyete bırakılmıştır. Çalışmada mwh/mwh ve flr3/TM3, Bds genetik yapılı bireylerin çaprazlanması ile elde edilen transheterozigot larvalar kullanılmıştır. Çalışılan bütün fungisitler suda çözdürülerek 1, 2, 5 ve 10 mM dozları larvalara uygulanmıştır. Maruziyet sonucunda kanat imajinal disk hücrelerinde oluşan bazı mutasyonlar (delesyon, nokta mutasyon ve ayrılmama) fenotipe mutant kanat trikomları şeklinde yansıması ile tespit edilebilmektedir. Sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirildiğinde propamocarb hydrochloride'in sadece 10 mM'lık dozunun ikiz klon kategorisinde; kresoxim methylin 1 mM'lık dozunun küçük tek tip klonlarında ve bütün dozlarının ise ikiz klonlarında; hymexazolun 5 ve 10 mM dozlarının ikiz klonlarında; metiramın 1, 2 ve 5 mM dozlarının ikiz klonlar kategorisinde bir miktar klon artışı olduğu tespit edilmiştir, fakat oluşan bu artışların istatistiksel olarak önemsiz olduğu bulunmuştur. Diğer çalışılan dozlar ve kategorilerin istatistiksel değerlendirilmesinde ise kontrol grubuna göre negatif sonuçlar elde edilmiştir. Sonuç olarak metiram, propamocarb hydrochloride, hymexazol ve kresoxim methylin Drosophila SMAR testi ile değerlendirilmesinde genotoksik etki bulunmamıştır (p>0.05).
