Abstract:
Phlomis doğal melezleşmelerin sıkça gerçekleştiği bir cinstir. Bu nedenle doğal melezleşme sonucu ortaya çıkmış pek çok melez bu cins içerisinde yer almaktadır. P oppositiflora ile P. kurdica doğal olarak melezleşen iki Phlomis türüdür. Bu çalışmada birinci amaç P. oppositiflora ve P. kurdica türlerinde tür içi genetik varyasyonu belirlemek, ikinci amaç da bu iki türün doğal melezi olan P. x melitenense'nin melezliğini moleküler yönden incelemektir. Aynı zamanda moleküler çalışma yanında bu üç takson 40 farklı morfolojik karakter ve polen verimliliği bakımından da karşılaştırılmıştır. Morfolojik analizlerin değerlendirilmesi sonucu P x melitenense'nin kantitatif 28 karakterin üçünde acar melez özelliği (hibrit vigor) gösterdiği diğer kantitatif 25 karakterler açısından atalarının arasında yer aldığı, incelenen kalitatif 12 karakterler açısından da atasal fenotiplerin mozaiğini sergilediği görülmüştür. Polen verimlilik oranları P. oppositiflora'da % 93,44, P. kurdica'da % 90,12 ve P. x melitenense'de ise % 68,42 olarak bulunmuştur. Hem RAPD (18 primer) hem de ISSR (20 primer) verilerinin değerlendirilmesi sonucunda P. x melitenense'nin genetik olarak atalarının arasında yer aldığı; ancak P. kurdica'ya daha yakın olduğu görülmüştür. Ayrıca her üç takson da UPGMA ağaçlarında birlikte gruplanmıştır. Ek olarak bu çalışmada yer alan her takson için toplam allel sayısı, etkili allel sayısı, Nei (1973)'ün genetik çeşitlilik ve Shannon indeksleri ile polimorfik lokus sayısı ve polimorfik lokus yüzdeleri hesaplanmıştır. Moleküler verilerde 707'si RAPD'den ve 651'i ISSR'dan olmak üzere 1358 bant elde edilmiştir. Bu bantların ikisi hariç geri kalanı polimorfiktir. Sonuç olarak morfolojik karakterler, polen verimliği ve moleküler veriler P. oppositiflora ve P. kurdica türleri arasında doğal melezleşmenin olduğunu desteklemektedir.
