Kibyra kabartmalı sunakları: Tip, biçem ve atölye

Abstract

Kibyra, Burdur ilinin Gölhisar ilçesinin hemen batısında yer alan alçak tepeler üzerinde yer almaktadır. Kent, Antik Anadolu coğrafyasında kuzeyde Frigya, güneyde Likya, doğuda Pisidya ve batıda Karya bölgelerinin kesişme noktasında; kuzeyi güneye, doğuyu batıya bağlayan ticaret yollarının odağında konumlanmaktaydı. Kentin kurulduğu bu bölge Roma Dönemi öncesinde ?Kabalya?; Roma Dönemi'nde ise -Kibyra'nın bölgedeki egemenliği nedeniyle- ?Kibyratis? olarak anılmıştır.Kibyra kabartmalı sunakları tip, biçem ve atölye başlığı altında on altı adet kabartmalı sunak ele alınmıştır. Söz konusu sunakların on beşi yuvarlak, biri ise dikdörtgen gövdelidir. Tamamı yerel kireç taşından yapılmıştır. Sunakların on ikisi girlandlı (Kat. 1?12), üçü figürlü (Kat. 13?15), biri ise (Kat. 16) Zeus'un şimşek demeti yanında çelenk ve rozetler ile bezenmiştir.Tez çalışmasında Kibyra sunakları, tip, biçem ve ikonografik olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda, Kibyra sunaklarının kronolojisi de irdelenmiştir. Tipolojik incelemede, Kibyra sunaklarının, bezeme biçimleri bakımından Anadolu'nun diğer bölgelerinde rastlanılmayan nitelikler sergilediği anlaşılmıştır. Bu özgün niteliklerin başında ise kapı betimlemeleri gelir. Kat. 6?11 (Lev. XI, 1?6; Lev. XXXVI, Çiz. 1?6) sunaklarında bir yüzde kapı betimine yer verilmiştir. Kapı betimlemesi, Anadolu'da bu güne dek yayınlanan yuvarlak sunak ve Ostothek'lerde kapı betimine rastlanılmamıştır. Anadolu dışında bir Lindos yuvarlak sunağı üzerinde kapı örgesine yer verilmiştir. Roma'da ise dikdörtgen sunaklarda bu örge yaygın biçimde kullanılmıştır. Kibyra sunaklarının girland düzenlemelerinde de oldukça özgün nitelikler saptanmıştır. Özellikle Kat. 5, Kat. 7, Kat. 8 ve Kat. 9 sunaklarının girland düzenlemelerinin benzerleri tespit edilememiştir.Kronolojik inceleme sonucunda ise Kibyra sunaklarının M.S. 1 ve 2. yy. yüzyıl boyunca kullanıldığı anlaşılmıştır.