Sığla ağacının (Liquidambar orientalis Miller) in vitro koşullarda çoğaltım özelliklerinin araştırılması

Abstract

Anadolu sığlası (Liquidambar orientalis Miller) Türkiye'nin relikt endemik bir türüdür. Ağaç kabuğunun yaralanması ile elde edilen sığla yağı (liquid storax) parfümeri ve kozmetik endüstrisinde kullanılmaktadır. 20. Yüzyılın başından itibaren Avrupa'da hassas tür olarak kabul edilen sığla ağaçları düşük yağ fiyatları ve biyotik engellemeler nedeniyle sürekli azalmaktadır. Bu çalışmanın amacı bu türün klonal olarak çoğaltılabilmesi için gerekli in vitro koşulların belirlenmesidir. İlk aşamada farklı bitki büyüme düzenleyicileri (2.5 mg/L BAP + 0.1 mg/L NAA or 0.1 mg/L TDZ + 0.01 mg/L 2,4-D) ilave edilmiş dört farklı besin ortamı (LO, MS, SH ve WPM) iki haftalık bitkilerden elde edilen hipokotiller kullanılarak adventif sürgün oluşumu için test edilmiştir. İkinci aşamada eksplant yaşı (2, 3 ve 4 haftalık), karanlık uygulaması (kontrol, 1 hafta ve 2 hafta karanlık) ve eksplantın bitkiden hipokotil boyunca alındığı yerin sürgün oluşumu üzerindeki etkileri araştırılmıştır. En iyi sürgün oluşumu 2.5 mg/L BAP ve 0.1 mg/L NAA ilave edilmiş SH besin ortamında elde edilmiştir. İkinci aşamada elde edilen verilerin ANOVA sonuçları ?eksplant yaşı? ve ?karanlık uygulaması? ana değişkenleri için istatistiksel düzeyde farklılıklar olduğunu göstermiştir. Üç haftalık bitkilerden alınan veya iki hafta karanlık uygulaması yapılan eksplantların ortalama olarak sırasıyla eksplant başına 19.33 ve 20.52 adet sürgün meydana getirmiştir. Köklenme yüzdelerinin ANOVA sonuçları istatistiksel düzeyde önemli olmamasına rağmen, üç haftalık bitkilerden elde edilen ve sürekli olarak ışık altında tutulan eksplantlardan elde edilen sürgünlerin köklenme yüzdesinin daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Bitki büyüme düzenleyicileri kullanmaksızın elde edilen sürgünlerin %77'si kök oluşturmuştur. Bu köklenme yüzdesi farklı oksinlerin (örneğin IBA gibi) test edilmesi ile daha da geliştirilebilir.