Patara yerel üretim seramiklerin analiz ve ayağa kaldırma çalışması

Abstract

Bu çalışmada, 23 yıldır devam eden Patara kazılarında ele geçen seramik buluntular arasında mevcut araştırmalar sonucu atölye ya da üretim merkezi olarak bilinen hiçbir grup içine dâhil edilememiş ve yerel üretim oldukları düşünülen malzemeler ele alınmaktadır.Patara Ksanthos nehrinin denize döküldüğü Çayağzı'nın hemen doğusundaki haliçte yer alan bir liman kenti olarak, iç kesimlerdeki kentlerin denizle bağlantısını sağlayan ve deniz ticaretine büyük katkısı olan önemli bir Likya kentidir. Bir liman kenti olan Patara'da kazılar esnasında çeşitli merkezlerden gelmiş çok sayıda ithal malzemenin yanı sıra bilinen hiç bir gruba dâhil edilememiş bazı seramikler de ele geçmiştir. Bu farklı buluntu gruplarına ait çalışmalarda araştırmacılar bazı örneklerin yerel üretim olma olasılıkları üzerinde durmuştur.Sözü geçen grupta Khios amphorası, lykion, kandil, unguentarium, altlıklar, terra sigillata ve kırmızı astarlı Roma seramiklerinden örnekler yer almaktadır. Bu seramik grupları Patara'da Ana Cadde, Hurmalık Hamamı, Meclis Binası, Modestus Takı, Tepecik Nekropolü ve Tepecik Bey Sarayı alanlarında yapılan kazılarla ele geçmiştir.Patara'da seramik üretiminin varlığını belgeleyen en önemli veriler seramik işlikleri ve fırın kompleksleri olmuştur. Liman Hamamı ılıklık mekânı güney cephe duvarı içinde ve Tepecik Höyüğü kuzey batı güney doğu doğrultusunda uzanan ve olasılıkla M.Ö. 5 -6.yüzyılda kullanıldığı düşünülen seramik işlikleri yanı sıra Tepecik Nekropol alanında TN 1/3 açması seramik fırını ile kentin kuzey doğusunda Günlük Kaya Mezarları ve Kaynak Tapınağı arasında yer alan beş adet çömlekçi fırını bulunmuştur.Ayrıca Patara'da seramik üretiminin varlığı Tepecik yüzeyden ele geçmiş Hellenistik Dönem'e ait megara kâse kalıpları ile netlik kazanırken, Tepecik Bey Sarayı'nden gelen M.S. 1 ve 2.yüzyıla ait fırın artığı ve hatalı pişirim malzemeler ise bu sürecin devamlılığı konusunda dikkate değer kanıtlardır.İki bölümde yürütülecek bu çalışmanın malzemeleri yerel olduğu düşünülen seramikler arasından seçilen bir gruptan oluşur. Çoğu tam profil vermeyen seramikler diğer merkezlerde ele geçen benzerleri incelenerek bütünlenmiş, ölçüleri belirlenmiştir. İlk kısımda Patara yerel seramik üretiminin sürekliliği araştırılarak, yerel olduğu düşünülen seramik örnekler ile alan araştırması sonucu bölgeden toplanan kil örneklerinin pişirilmesi sonucu elde edilen malzemelerin ince kesit ve kimyasal analizlerinin paralelliği incelenecektir. Elde edilecek sonuçların bölgede ticari ve ekonomik olarak önemli role sahip bir liman kenti olan Patara'nın Hellenistik, Erken Roma hatta daha önceki dönemlerine ilişkin seramik üretimi konusunun açıklığa kavuşmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.Projenin ikinci bölümünde ise tüm bu inceleme ve araştırmalar sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, bütünlenmiş örnekler olabildiğince yerel kil ve geleneksel yöntemler kullanılarak yeniden üretilecektir. Bu süreç deneysel arkeoloji dalında bilgi birikimine şüphesiz ki katkı sağlayacaktır. İlk defa farklı seramik gruplarından formlar ve yerel kil kullanımını kapsayan bu çalışma, tam bir örneği ele geçmemiş bazı seramik formlarının görsel bir bütünlük içinde sunumuna da olanak sağlayacaktır.