Bazı bitki uçucu yağları ve ana bileşenlerinin mantar cecid sinekleri (Diptera: Cecidomyiidae) üzerine fümigant etkilerinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada, ülkemiz kültür mantarı üretiminde önemli bir yere sahip olan Antalya ili Korkuteli ilçesinde mantar yetiştiriciliği yapılan alanlarda ciddi verim kayıplarına neden olan mantar cecid sinekleri (Diptera: Cecidomyiidae)'ne karşı alternatif mücadele olanakları araştırılmıştır. Bu amaçla anason (Pimpinella anisum L.), okaliptus (Eucalyptus camaldulensis Dehn.), nane (Mentha piperita L.) ve kekikler (Origanum minutiflorum O. Schwarz & P.H. Davis ve Origanum onites L.)'den elde edilen uçucu yağların ve ana bileşenlerinin (sırasıyla; trans-anethole, eucalyptol, menthol, carvacrol ve thymol) mantar cecid sineklerinin erginlerine karşı fümigant etkileri test edilmiştir.Bu çalışmada, kullanılan uçucu yağlar ve ana bileşenlerinin mantar cecid sineklerinin erginleri üzerindeki fümigant etkilerini belirlemek amacıyla farklı doz (1, 5, 10, 20 ve 40 µl/lt hava) ve süreler (1, 4 ve 8 saat) kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, test edilen uçucu yağların mantar cecid sineklerinin erginleri üzerindeki etkinliği sırasıyla nane > okaliptus > kekikler > anason şeklinde olmuştur. Test edilen ana bileşenlerin etkinlik sırası ise; carvacrol > trans-anethole > thymol > eucalyptol > menthol olarak belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan 10 µl/lt hava'lık uygulama dozunun ve 4 saatlik maruz bırakma süresinin test edilen mantar cecid sineklerinin erginleri ile mücadelede en uygulanabilir ve pratik parametreler olduğu sonucuna varılmıştır.Sonuç olarak, bu çalışma ile kültür mantarında önemli kalite ve verim kayıplarına neden olan mantar cecid sineklerine karşı alternatif bir mücadele yöntemi ortaya konmuştur. Yöntemin daha ekonomik ve çevreye çok daha az olumsuz etkisinin olmasından dolayı, yaygınlaştırılması ile mantar cecid sineklerine karşı mücadelede başarı oranı arttırılabilecektir.