Psikobiyolojik kişilik kuramı ekseninde yöneticilerin kişilik özellikleri, karar verme stilleri ve örgütsel sonuçlara yansımaları

Abstract

Bu tez çalışması ?Yöneticinin sahip olduğu kişilik özellikleri ile karar verme stilleri, örgütsel sonuçlar üzerinde ne tür değişimler meydana getirebilir?? sorundan yola çıkılarak oluşturulmuştur. Bu kapsamda araştırmanın birinci amacını, yöneticilerin psikobiyolojik kişilik paradigması ekseninde mizaç ve karakter özelliklerinin değerlendirilmesi ve mizaç ve karakter özelliklerinin yöneticilerin en önemli özelliğini oluşturan karar verme davranışı ile ilişkinin belirlenmesi oluşturmaktadır. Araştırmanın ikinci amacını ise yöneticilerin kişilik özellikleri ile karar verme stillerinin, örgütsel sonuçları nasıl etkilediğinin belirlenmesi oluşturmaktadır. Araştırmada örgütsel sonuçlar olarak, insan kaynakları boyutunu kapsayan departman çalışanlarının iş tatmini ve örgütsel bağlılıkları ele alınmıştır. Bu iki kavramın örgütsel sonuçlar başlığı içersinde değerlendirilmesinin nedeni, örgütsel sağlığının belirlenmesinde en önemli kriterler olarak kabul görmesidir.Tez çalışması kapsamında yazın taraması kişilik, kişiliğin temel bileşenlerini oluşturan mizaç ve karakter özellikleri, kişilikle ilgili kavramlar, kişiliğin değerlendirilmesi, yönetici kişilik özellikleri, yönetsel karar verme davranışı, karar verme stilleri, örgütsel sonuçlar, yönetici kişilik özellikleri ve karar verme davranışının örgütsel sonuçlar üzerindeki etkisi konuları üzerine odaklanmıştır. Tezin ilk üç bölümünde de bu konu başlıkları altında yazın taraması ile elde edilen anlayış ve içgörüler çevresinde açıklamalara yer verilmiştir. Çalışmanın son bölümünü oluşturan araştırma kısmında ise ilk üç bölümde irdelenen konulara ve araştırma sorusuna açıklama getirmek için ?Psikobiyolojik Kişilik Kuramı Ekseninde Yöneticilerin Kişilik Özellikleri, Karar Verme Stilleri Ve Örgütsel Yansımalar? üzerine gerçekleştirilen araştırma sonuçlarına yer verilmiştir.Tez çalışması 15 ayrı beş yıldızlı otelde görev yapan 821 departman çalışanı ile 106 departman yöneticisinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada niceliksel araştırma modeli kapsamında yer alan betimsel ve bağıntısal araştırma modeli uygulanmış veri toplamada ise anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmada çok yönlü bakış açısına sahip olabilmek için, veri toplamada anket tekniği iki ayrı grupta gerçekleştirilmiştir. Birinci grubu konaklama işletmelerinde departman yöneticiliği yapan birincil yöneticiler oluşturmaktadır. İkinci grubu ise konaklama işletmelerinde çalışan işgörenler oluşturmaktadır.Araştırmada yöneticilerin kişilik yapılarının değerlendirilmesinde hem mizaç ve hem de karakter boyutlarını göz önüne alan Cloninger'in psikobiyolojik kişilik kuramı temel alınarak Cloninger'in geliştirdiği mizaç ve karakter envanteri uygulanmıştır. Yöneticilerin karar verme stilleri ise Scott ve Bruce (1995) geliştirmiş olduğu Genel Karar Verme Stilleri Ölçeği ile belirlenmiştir. Departman çalışanların örgütsel bağlılığını ölçmek için Meyer ve Allen (1990) tarafından geliştirilen örgütsel bağlılık ölçeği, iş tatmin düzeylerini ölçmek için de Batıgün ve Şahin (2006) tarafından geliştirilen iş tatmin ölçeği kullanılmıştır.Araştırmada toplanan veriler Sosyal Bilimler için İstatistik Paket Programı SPSS 13 programı yardımıyla analiz edilmiştir. Demografik değişkenlere ilişkin verilerin yorumlanmasında frekans ve yüzde dağılımları ele alınmıştır. Çıkarımsal istatistik açısından elde edilen veri gruplarının türüne göre korelasyon, diskriminant (ayırma), regresyon, kümeleme analizi (two step cluster), CHAID analizi ve t testi ve varyans analizi çözümlemeleri yapılmıştır.Yapılan analizler sonucunda yöneticilerin mizaç ve karakter özellikler ile karar verme stilleri arasında güçlü ilişkilerin olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda örgütsel sonuçların (çalışanların iş tatmini ve örgütsel bağlılık düzeyleri) yöneticilerin kişilik özelliklerine ve karar verme stillerine göre değiştiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu kapsamda örgütsel sonuçları olumlu ve olumsuz yönde etkileyen yönetici kişilik özellikleri ile karar verme stilleri belirlenmiş ve etkin bir yöneticinin kişilik özellikleri ile karar verme stillerinin neler olduğu konusunda saptamalar yapılmıştır. Elde edilen bulgular çerçevesinde kişilik özellikleri ile karar verme stillerinin yöneticinin etkinliği belirlemede önemli değişkenler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.