Avrupa para birliği’nde fiyat düzeyinin mali kuramı: dinamik panel yaklaşımları

Abstract

Tezin temel amacı, enflasyon ve enflasyon belirsizliğinde parasal ve mali yaklaşımlardan hangisinin etkin olduğunu belirlemektir. Bu bağlamda, tezde iki temel hipotez bulunmaktadır. İlki, Avrupa Birliği'ne üye ve aday ülkelerde fiyat istikrarının sağlanmasında mali politika mı yoksa parasal politika mı etkin iken, ikincisi ise Avrupa Birliği'nde mali politikalardaki değişmelerin enflasyon belirsizliğini etkileyip etkilemediğinin tespit edilmesidir.Bu amaçla, ilk olarak Avrupa Birliği'ne eski ve yeni üyeler ile aday ülkelerde 1980QQ-2009Q4 dönemi için Bohn (1998)'un geliştirdiği ?geriye bakışlı yaklaşım? kullanılarak ?fiyat düzeyinin mali kuramının? (FTPL) hem bu ülke grupları hem de her bir ülke için uygun olup olmadığı iki farklı model ile test edilmektedir. Tezin mevcut literatüre ilk katkısı, hem tüm Avrupa Birliği ülkeleri ve aday ülkelerde baskın politika rejiminin tespiti ve bu ülke grupları arasındaki politika farklılıklarının ortaya konulması hem de Avrupa para birliğinde uygulanan parasal ve mali kuralların eski üyelerde politika rejim değişimi yaratıp yaratmadığının iki farklı model çerçevesinde OLS yönteminin yanı sıra DOLS ve FMOLS gibi eşbütünleşme yöntemleri ile test edilmesidir. Bu analizin temel sonucu, eski üyelerde parasal ve mali kuralların öncesinde Ricardocu olmayan politika rejimi veya FTPL'nin geçerli olması iken, sonrasında ise Ricardocu politika rejiminin hakim olmasıdır. Diğer bir bulgu ise eski üyelerde parasal ve mali kurallara tabi oldukları için Ricardocu politika rejimi mevcut iken, bu kurallara tabi olmayan yeni üyelerde ise Ricardocu olmayan politika rejiminin olduğu sonucuna ulaşılmasıdır. Son olarak, aday ülkelerde ise şaşırtıcı biçimde Ricardocu politika rejimi olduğu görülmektedir. Spesifik ülke bazlı sonuçlar ise karma politika rejimlerine işaret etmektedir.Tezin ikinci amacı, Avrupa Birliği'ne eski ve yeni üyelerde 1996:01-2009:04 döneminde mali politikaların enflasyon belirsizliğine etkisinin panel veri yöntemi ile iki model çerçevesinde grup bazlı analiz edilmesidir. Literatürde parasal politikalar ve enflasyon belirsizliği arasındaki ilişkiyi inceleyen çok sayıda çalışma olmasına karşın, mali politikaların enflasyon belirsizliğine etkisinin ihmal edilmesi ve bu konuda büyük bir boşluk oluşu tezin mevcut literatüre bir diğer katkısını oluşturmaktadır. Bu bağlamda, iki farklı model oluşturulmakta ve ilk modelde panel veri analizi kullanılarak parasal politika değişkenlerini içeren global kontrol değişkenleri ile mali değişkenlerin nispi fiyat yayılım endeksi ile ölçülen enflasyon belirsizliğine etkileri incelenirken, ikinci modelde ise kanonik korelasyon analizi kullanılarak bir ?mali endeks? oluşturulmakta ve global kontrol değişkenlerinin yanı sıra bu endeks ile enflasyon belirsizliği arasındaki ilişki panel veri yöntemiyle analiz edilmektedir. Analiz sonuçları, bir yandan mali değişkenlerin enflasyon belirsizliğinde uzun dönemli bir etkisinin olduğunu gösterirken, diğer yandan tüm Avrupa Birliği ülkeleri ve eski üyeler için mali endeks, enflasyon belirsizliğinde ?pozitif? ve anlamlı etkilere sahip iken, yeni üyeler için ise anlamsız biçimde ?negatif? çıkmıştır. Ampirik sonuçlar, mali politika yoluyla enflasyon belirsizliğinde olası bir etkinin varlığını göstermektedir.