Hedef maliyetleme süreci: Antalya organize sanayi bölgesinde faaliyet gösteren makine üreticisi bir firmada örnek olay çalışması

Abstract

Küresel piyasada birçok firma, hızlı teknolojik gelişmelerden, çabuk dalgalanan döviz kurlarından, değişken müşteri taleplerinden, kalite ve fiyat gibi faktörlerdeki ciddi piyasa rekabetinden dolayı, kısalan ürün yaşam seyrine sahip bir ortamda faaliyet göstermektedirler. Böyle esaslı iç ve dış iş ortamında, geleneksel maliyet yöntemleri ve maliyet artı fiyatlama stratejileri artık günümüzde çok etkili değildir. Hedef maliyetleme, ürünün; gelecekteki tahmini satış fiyatında satıldığında istenilen kârlılığı ve önerilen fonksiyonelliği gerçekleştirmesi için üretilmesi gereken toplam maliyeti belirlemek ve gerçekleştirmek temelinde yapılan disipline edilmiş bir süreçtir. Ayrıca hedef maliyetleme ürünler ve bileşenleri için bütünsel bir bakış açısıyla maliyet azaltım ve ürün iyileştirme fırsatlarını belirleyen stratejik bir planlama aracıdır. Hedef maliyetleme firmanın stratejik planlarına dayandırılan bu amaçları belirlemek ve gerçekleştirmek için çeşitli teknikler kullanmaktadır. Araştırmanın amacı; literatürde hedef maliyetlemenin en çok kullanım alanı bulduğu vurgulanan endüstrilerinden biri olan makine endüstrisinde faaliyet gösteren bir üretim firmasında hedef maliyetleme sürecini göstermektir. Bu doğrultuda, yeni model tasarımına kılavuzluk edecek mevcut modelin bileşen gruplarında ve üretim süreçlerindeki maliyetler belirlenmiş ve bu fiili maliyetler vasıtasıyla yeni modelin tasarımındaki maliyet azaltım alanları gösterilmiştir. Bu alanların belirlenmesinde literatürde en çok birlikte kullanımı tavsiye edilen Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Kalite Fonksiyon Yayılımı kullanılmıştır. Kalite Fonksiyon Yayılımında müşteri önceliklerinin belirlenmesi için Analitik Hiyerarşi Sürecine dayalı ve Antalya bölgesinde faaliyet gösteren dört ve beş yıldızlı otellerde çalışan mutfak ve servis personeline bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket sonuçları, Expert Choice 2000 programıyla analiz edilmiş ve Kalite Fonksiyon Yayılımı sisteminde girdi olarak kullanılmıştır. Araştırma sonucunda hedef maliyetleme sürecinde maliyet azaltım alanları, müşteri tercihlerini ve rakip ürünleri de baz alan bütünsel bir yaklaşımla belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, sağlıklı bir maliyet bilgisi ve pazar araştırmasının firmalara stratejik planlarının yapılandırmasında rekabetçi bilgi sağlayabildiği bulunmuştur.