Neoliberalizm ve neoliberal popülizmin yükselişi: Adalet ve Kalkınma Partisi örneği

Abstract

1990'lı yıllarda Latin Amerika'da neoliberal popülizm beklenmedik bir gelişme olarak kabul edilirse, Milli Görüş geleneğinden kopan bir partinin neoliberal popülist olarak tanımlanması da olağan dışı olarak görülebilir. Sonuçta Milli Görüş geleneğinin ?adil düzen? anlayışı muhafazakâr yurt içi sanayicileri lehine serbest piyasa ilkelerine karşı çıkan, demokrasiyi ise batı taklitçiliği olarak gören bir gelenek olarak bilinmektedir. Serbest piyasa ve demokratikleşme ise neoliberalizmin iki önemli ayağını oluşturmaktadır. Ancak 2002 Milletvekili Genel Seçiminden sonra Adalet ve Kalkınma Partisi'nin uyguladığı sıkı neoliberal politikalara rağmen sürekli olarak halktan aldığı desteğin artışı, Türk siyasal yaşamındaki İslamcı politikalarda bir dönüm noktası olmuştur. Bu dönüşüm aynı zamanda neoliberalizm ve popülizmin değişik kültürel ortamlarda nasıl birlikte var olabileceklerini göstermek açısından ilginç bir örnek olarak kabul edilebilir.AKP'nin yükselişi karşı devrimci açıklamalardan Türk siyasetinin demokratikleşmesine kadar değişik açılardan yorumlanmıştır. Ancak bu tezin amacı söz konusu yaklaşımların tartışılmasından çok partinin neoliberal popülist özelliğine odaklanmaktır. Partinin geniş halk kesimlerini olumsuz etkileyen neoliberal politikalara bağlı kalmasına rağmen bu kesimlerden önemli oranda destek sağlaması çelişkili bir görünüm çizmektedir. Bu nedenle partinin elde ettiği geniş toplumsal desteği açıklayabilmek için neoliberalizm ve popülizm arasındaki işbirliğinin ele alınması gerekmektedir. Bu amaçla araştırmanın ilk araştırma sorusu ?Popülizm, demokrasi ve neoliberalizm arasındaki ilişki nedir?? olarak belirlenmiştir. Türkiye özelinde bu ilişkinin araştırılması için ise AKP'nin neoliberalizm ve popülizm arasında nasıl bir bağ kurduğu ve bu bağın temsili demokrasi açısından olası sonuçları tartışılmıştır. Bu çerçevede neoliberal popülizm ile ilgili literatüre Türkiye'den bir örnek sunmak amaçlanmıştır. Çalışmanın sonuçları neoliberalizm ve popülizm arasındaki işbirliğinin doğal kültürel farklılıklara rağmen benzer sonuçlar ürettiğini göstermektedir.