Medeni usul hukukunda şahit ile ispat edilebilecek haller

Abstract

Bir vakıadan kendi lehine haklar çıkaran taraf, ileri sürdüğü bu vakıanın varlığını ispat etmekle yükümlüdür. Vakıanın varlığı noktasında hâkimi inandırma faaliyeti içinde bulunan tarafın hangi delilleri kullanabileceğinin belirlenmesi ise ispatın sonuca ulaşması için önemlidir. Bu açıdan HUMK, hukuki işlemleri ve hukuki fiilleri ayrı ispat sistemlerine tabi tutmuştur. Kural olarak, hukuki işlemler kesin delillerle ispatlanabilirken, hukuki fiiller her türlü delille ispatlanabilir. Ancak HUMK, hukuki işlemlerin, senede bağlanmasında maddi veya manevi bir imkânsızlığın bulunması halinde hukuki işlemlerin de şahitle ispatına izin vermiştir. Çalışmamızın özünü de kesin delillerle ispat kuralının kapsamına girmeyen diğer bir ifadeyle her türlü delille ispat edilebilecek hukuki fiiller ve hukuki işlemler oluşturmaktadır.Çalışmamızın birinci bölümünde, ispat kavramı, ispat yükü, ispat türleri ve ispat ölçüsü genel hatlarıyla incelendikten sonra kesin deliller ve takdiri deliller ayrı ayrı irdelenmiş daha sonra delillerin hâkim tarafından nasıl değerlendirileceği çalışmamızla bağlantılı olarak incelenmeye çalışılmıştır.İkinci bölümde, tarafların en çok başvurdukları ve en önemli takdiri delil olan şahit delili ayrıntılı olarak vurgulandıktan sonra şahitlik yapma zorunluluğu, bu zorunluluğun istisnaları ve yeminsiz dinlenecek kişiler incelenmiş, son olarak da şahit delilinin hâkim tarafından nasıl değerlendirileceği irdelenmiştir.Üçüncü ve çalışmamızın esasını oluşturan son bölümde ise medeni usul hukukunda şahitle ispat edilebilen haller, hukuki işlemler ve hukuki fiiller için ayrı ayrı ele alınmıştır. Bu anlamda birinci bölümde, hukuki işlem ve hukuki işlem benzeri fiil kavramı incelendikten sonra, bu vakıaların tabi oldukları senetle ispat ve senede karşı senetle ispat kuralları üzerinde durulmuş daha sonra bu kuralların istisnalarının irdelenmesi yoluyla hukuki işlemlerin şahitle ispat edilebildiği haller belirlenmiştir. İkinci bölümde ise hukuki fiil kavramı, hukuki işlemlerle olan ilişkisi ile birlikte değerlendirildikten sonra uygulamada en çok karşılaşılan ve tartışmalara konu olmuş hukuki fiil örnekleri üzerinde durulmuştur.