Rhodiapolis seramikleri Roma dönemi pişirme kapları “2006-2009 buluntuları”

Abstract

2006 ? 2009 yılları arasında sürdürülen Rhodiapolis kazılarında gün yüzüne çıkarılan Roma Dönemi Pişirme Kapları tez çalışmasının konusunu oluşturmaktadır. Hamam, Tiyatro, Doğu Parodos, Toplantı Salonu, Agora ve Asklepion alanlarından ele geçen ve Erken Roma Dönemi'nden Geç Roma ? Erken Bizans Dönemi'ne kadar yayılım gösteren pişirme kapları zengin bir form çeşitliliğine sahiptir.Tez kapsamında değerlendirilen seramikler işlevlerine göre tencere, güveç, tava ve pişirme kaplarıyla ilgili diğer seramikler (güveç altlığı, kapak) olarak ana başlıklar altında toplanmış ve kendi içlerinde de alt gruplara ayrılarak değerlendirilmiştir.Tencereler yuvarlak tabanlı, küresel gövdeli, derin, yatay ya da dikey çift kulplu, ince cidarlı, kapaklı kaplardır. Derin gövde yapılarıyla haşlama, çorba gibi bol sulu yemeklerin yapımında ve su kaynatmak amacıyla kullanılmıştır. Çok fazla form çeşitliliğine sahip olan tencerelerin ağız kenarı ve gövde formlarındaki farklar göz önünde tutularak beş grup altında incelenmiştir.Güveçler bikonik, sığ gövde formuna sahip, yuvarlak tabanlı, kullanım şekline göre dar ya da geniş ağızlı, çift kulplu ve kapaklı kaplardır. Güveçler tencereler gibi geniş bir iç hacme sahip olmadığı ve daha sığ kaplar olduğu için az sulu yahni, güveç ve kavurma tarzı yemekler için kullanılmışlardır. Rhodiapolis buluntuları arasında yer alan güveçler ağız ve gövde profillerine göre üç grup altında incelenmiştir.Günümüz tava formlarıyla oldukça benzerlik gösteren tavalar kullanım alanlarına göre iki grup altında incelenebilir. Düztabanlı, geniş ağızlı ve fazla derin olmayan sığ tavalar daha çok kızartma amaçlı; dar ağızlı, yuvarlak gövdeli ve derin tavalar ise sulu yiyeceklerin pişirilmesinde ya da ısıtılmasında kullanılmışlardır. Tavalar gövde ve ağız profilleri dikkate alınarak iki grup altında değerlendirilmiştir.Pişirme kabı grubuna girmeyen fakat pişirme kaplarıyla bağlantılı olarak kullanılan güveç altlıkları, tencere ve güveç gibi yuvarlak tabanlı, torba gövdeli kapların devrilmeden ayakta durabilmeleri için üretilip kullanılmıştır. Rhodiapolis'te yer alan güveç altlıkları ağız kenarı ve gövde formlarının farklılıklarına göre üç grup altında incelenmiştir.Pişirme kaplarıyla bağlantılı olarak kullanılan bir başka form da, yayvan gövdeli, üstte bir tutamaktan oluşan kapaklardır. Pişirme kaplarıyla kullanılan kapaklar tek grup altında incelenerek değerlendirilmiştir.Tipolojik olarak sınıflandırmaları yapılan pişirme kapları Arykanda, Limyra, Perge, Patara, Demre, Ksanthos, Letoon, Sagalassos, Anemurium, Phokaia, Ephesos, Milet, Didyma, Troja, Saraçhane, Knossos, Berenice, Atina Agorası, Paphos, Pergamon, Korinth, Stobi, Yassıada Batığı ve Akdeniz'den Adriyatik Denizine kadar geniş bir alana yayılan buluntularla benzerlik göstermektedir. Bunun yanında bire bir karşılaştırma örneği bulunamayan yeni formlar da tespit edilmiştir.Rhodiapolis buluntuları arasında Erken Roma Dönemi'nden Geç Roma Dönemi'ne kadar tarihlendirilen çok çeşitli formda pişirme kabı bulunmaktadır. Ancak bu kap formlarının Rhodiapolis'te üretildiği ya da başka kentlerden ithal edildiği konusunda kesin bir saptama yapmak pişirme kaplarına ait üretim hatalı artıklarının bulunmayışı ve kil analizlerinin yapılmamış olmasından dolayı şimdilik mümkün değildir. Bunun yanında seramik atölyelerine henüz ulaşılamamış olması da bu konuda kesin bir yargıya varılmasını zorlaştırmaktadır.Rhodiapolis'te şimdiye kadar yapılan çalışmalarda ele geçirilen depolama kabı, pithos, tabak, çanak, testi, güveç altlığı, amphora, pişirme kabı gibi seramik formlarına ait üretim hatalı seramik atıkları Rhodiapolis'te seramik atölyesi bulunduğunu ve yoğun bir üretimin olduğunu göstermesi açısından önemlidir. Dolayısıyla kentin, Roma Dönemi içerisinde günlük kullanım kabı olan kaba seramik ihtiyacını kendi yerel üretimiyle karşılamış olduğundan kesin olarak bahsetmek mümkündür.