Özet:
Amaç: Bu çalışmanın amacı birinci basamak sağlık kuruluşlarında, bedensel etkinlik önerileri ve yazılı spor reçetelerinin oturgan yaşam süren hastalarının bedensel etkinlik düzeyi ve yaşam kalitesi üzerine etkilerini incelemektir.Yöntem: Çalışmaya 50-70 yaş arasında oturgan, bedensel etkinliğe katılım için herhangi bir sağlık engeli, bedensel ve ruhsal rahatsızlığı olmayan, belirli bir anlama yeteneğine sahip, bedensel etkinliğe eğilimi olan kişiler katılmıştır. Çalışmada girişim grubunda n=51, kontrol grubunda n=69 birey yer almıştır. Girişim grubunda yer alan kişilere bedensel etkinlik üzerine 30 dakikalık kursun yanında First Step Eğitim Seti (Elastik Direnç Bandı, Algılanan Zorluk Derecesi, First Step Program El Kitabı) ve alıştırma reçetesi verilmiştir. Reçeteler her ay güncellenmiştir. Kontrol grubundaki kişilere ise sadece yaklaşık 5-10 dakikalık bedensel etkinliğin faydaları ve bedensel etkinliği nasıl arttıracakları konusunda tavsiyelerde bulunulmuştur. Spor reçetelerinin etkinliğini ölçmek amacıyla günlük enerji tüketimi, antropometrik ölçümler, işlevsel ölçümler ve yaşam kalitesi (KF-36) ölçümleri çalışmaya başlamadan önce, 3. ayda ve 6. ayda tekrar edilmiştir.Bulgular: Günlük enerji tüketimi, SKB, DKB, bel çevresi, kalça çevresi, BKI, dinlenik KAS, alt ekstremite kuvveti, üst ekstremite kuvveti, alt ekstremite esnekliği, üst ekstremite esnekliği, denge özelliği bakımından zamanla girişim grubunda anlamlı iyileşme gözlenmiştir (p<0.05). Yaşam kalitesi değerlendirmesinde zamanla, girişim grubunda fiziksel fonksiyon, fiziksel rol, beden ağrısı, sosyal fonksiyon, mental sağlık, emosyonel rol, canlılık genel sağlık puanları bakımından anlamlı bir iyileşme gözlenmiştir (p<0.05). Gruplar arasında SKB, kalça çevresi, dinlenim KAS, alt ekstremite kuvveti, üst ekstremite kuvveti, üst ekstremite esnekliği ve denge özelliği bakımından anlamlı fark gözlenmiştir (p<0.05). Yaşam kalitesi değerlendirmesinde gruplar arasında fiziksel fonksiyon, fiziksel rol, beden ağrısı, mental sağlık, emosyonel rol ve canlılık bakımından anlamlı fark vardır (p<0.05).Sonuç: Birinci basamak sağlık hizmetlerinde, spor yapmaya engeli olmayan ve spor yapmaya niyet öncesi döneminde olan hastalara, verilen bedensel etkinlik düzeylerini arttırıcı danışmanlık hizmetlerinin verilmesi, bedensel etkinlik ve yaşam kalitesi düzeyleri üzerine olumlu etkileri olmuştur. Geliştirilen enstrümanın ülke çapındaki uygulanması toplum düzeyindeki bedensel etkinlik düzeyini arttırmada yararlı olacağı kanaatindeyiz.
