Küçük Asya’nın sınır yazıtları

Abstract

Bu doktora çalışması Küçük Asya'nın yayımlı Yunanca ve Latince tüm sınır taşları, sınır karar metinleri, yönetici mektupları, adak ve onurlandırma yazıtlarını sunmaktadır. Yazıtların %95'i Yunanca, diğerleri ise Latince olarak yazılmştır. Çalışmanın zamanı olarak İ.Ö. VI - İ.S. VI. yüzyıllar düşünülmüştür ancak Anadolu'dan ilk örnekler İ.Ö. V. yüzyılda başlamaktadır. Ionia, Phrygia bölgeleri yoğunlukta olmak üzere Anadolu'nun hemen hemen tüm bölgelerinden yazıt ele geçmiştir. Yazılar Eyalet Sınırları, Kent Sınırları, Tapınak Sınırları, Köy Sınırları, İmparatorluk Arazileri, Şahıs Arazileri, Varia ve Incerta olmak üzere tasnif edilmiş ve sürecin takip edilebilmesi amacıyla Hristiyanlık ve Erken Bizans Dönemi yazıtları sona eklenmiştir. Yazıtlar ele alınırken envanter bilgileri (buluntu yeri, tanım, ölçüler), yayımlandığı yer(ler) ve yazıtların tarihlenmesinin ardından, Türkçe çevirisi ile birlikte yazıt ve eğer gerekli ise komentarları yapılmıştır. Fragman halindeki yazıtların çevirileri yapılmamıştır ancak mümkün olduğu takdirde yazıtla ilgili bilgilendirme yapılmıştır. Çalışma tipolojik-terminolojik ve içerik bakımından olmak üzere iki yönlü yürütülmüştür. Yapılan tipolojik-terminolojik incelemeler sonucunda sınır yazıtlarının tipolojisi sınırla ilgili herhangi bir sözcük içerenler ile içermeyenler olarak yapılmış ve Küçük Asya'nın sınır yazıtı taşıyıcıları steller, sütunlar, blok taşlar, kayalar, levhalar ve sunaklar olarak belirlenmiştir. Ayrıca sınır yazıtlarının arazideki konumlanma biçimi de tespit edilmiştir.Sınırla ilgili herhangi bir sözcük taşımayan yazıtlar beş ayrı grupta toplanmıştır:1.?????/??????? ???????? ya da ????? | ??? ??? | ?????? tarzında tapınak-temenos sınırı ya da arazisini belirleyen yazıtlar bulunmaktadır.2.İkinci gruba, sınır taşı niteliğindeki adak taşları girmektedir.3.Bu gruba giren az sayıdaki yazıtta hem horos sözcüğünün scilicet olduğu hem de söz konusu yerleşimin ethnikon'unun kısaltma olarak kullanıldığı dikkati çekmektedir.4.Dördüncü grupta ise üzerinde genitivus casus'unda bir tanrı/tanrıça adının ve epitheton'unun yer aldığı yazıtlar bulunmaktadır.5.??????/???????? ile aynı kökten gelen sözcüklerin ?????? yerine kullanıldığı yazıtlar.Yazıtların içerik olarak incelenmesi sonucuda ise ilk olarak sınır yazıtı dikilmesini gerektiren toprak hareketleri ortaya konulmuştur: İkinci olarak da Hellenistik Dönem ve Roma döneminde sınır problemlerinin nasıl çözümlendiği hem kentler hem de tapınaklar bağlamında belirlenmiş ve bu çözümlemede görevli olan idari personelin sınır problemlerindeki rolü tespit edilmeye çalışılmıştır.Sınır problemlerinin idaresi ve sınır taşlarının korunması eyleminde tanrıların rolü ve hukuğun nasıl işlediği yazıtlar ve Antik Kaynaklar vasıtasıyla Yunan ve Roma özelinde incelenmiştir.Son olarak da Küçük Asya sınır yazıtları ilgili başlıklar altında genel bir değerlendirmeye tabi tutulmuş (örneğin, Eyalet Sınırlarnın Genel Değerlendirmesi) ve bunlara göre birtakım çıkarımlar yapılmıştır.