Osmanlı saray hayatı hakkında bir eser : Risale-i Teberdariyye (Değerlendirme - Metin ve Notlar)

Abstract

Bu çalışmanın Giriş bölümünde yazarın hayatı hakkında bilgi verilmesinin yanı sıra eserin değerlendirilmesi yapılmıştır.Osmanlı Devletinde, tarih yazıcılığını çeşitli kollarda incelemek mümkündür. Resmi tarih yazıcılığı (Vakanüvislik), özel tarih yazıcılığı, biyografi, siyasetname, menakıbname ve hatırat gibi eserler bu alanda akla gelen önemli kollardır. Derviş Abdullah'ın eseri olan Risâle-i Teberdâriyye fi Ahvâl-i Ağa-yı Dârü's-sa'âde'yi incelediğimizde yazarın, padişahı saray içerisinde ve ülke yönetiminde hadım ağalarının çalışmalarına karşı uyarma kaygısı içinde bulunduğunu görmekteyiz. Bu nedenle eseri, siyasetname olarak nitelendirebiliriz.Risâle-i Teberdâriyye fi Ahvâl-i Ağa-yı Dârü's-sa'âde, XVIII. yüzyılda Eski Saray baltacılarından Derviş Abdullah tarafından kaleme alınmıştır. Eser, İstanbul Köprülü Kütüphanesi, II. Ahmet kısmında Numara 233'de bulunmaktadır. Eserin tamamı 97 varaktır. Eser, yeni harflerle basılmamıştır. Amacımız tarihi açıdan verdiği bilgileri yeni harflere çevirerek eserin, günümüz bilim dünyasına kazandırılmasıdır. Eseri Osmanlıcadan yeni harflere çevirirken İslâm Ansiklopedisi'nin transkripsiyon kurallarına uymaya çalıştık. Bilimsel açıdan eserin değerini ortaya koyan herhangi bir çalışma yapılmamıştır.Eser adından da anlaşıldığı gibi Darü`s-sa'âde ağalarının olumsuz çalışmalarından bahsetmektedir. Derviş Abdullah hadım ağalığının doğuşu ve gelişimini bölümler halinde kronolojik olarak işlemeye çalışmıştır. Osmanlı sarayında yıllarca görevli olan hadım ağalarının İslâm devletlerinde daha sonra Osmanlı Devletindeki siyasi durumlarını açıklamaktadır.Sonuç olarak, Osmanlı sarayında görevli olarak yaşamış olan Derviş Abdullah'ın eserinin günümüz Türkçesine çevrilmesiyle XVIII. yüzyıl başlarında Osmanlı Devletinin yönetim merkezindeki gelişmelere birebir tanık olma fırsatı bulunmuştur. Ayrıca içeriğinde çok sayıda siyasi ve sosyal olaya değinmesi nedeniyle Osmanlı Siyasi ve Teşkilat Tarihi açısından önemli bilgilere ulaşılmıştır