Kar kalitesi’nin Uluslararası Muhasebe Standartları (UMS) / Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) ile değişiminin hisseleri Borsa İstanbul’da işlem gören işletmeler açısından incelenmesi

Abstract

Muhasebe sistemleri ve standartları çerçevesinde üretilen finansal tablolar, finansal bilgi kullanıcıları tarafından şirketler hakkındaki çeşitli değerlendirmelerde kullanılmaktadır. Sermayenin küreselleşmesiyle uluslararası ortak bir muhasebe diliyle finansal tabloların üretilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Tüm ülkeler için geçerli olan muhasebe sistemi ve standartlarını Uluslararası Muhasebe /Finansal Raporlama Standartları (UMS/UFRS) sunmaktadır. Türkiye'de Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK), UMS/UFRS'yi Türkçeleştirerek Türkiye Muhasebe / Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS) adı altında yayımlamıştır. Günümüzde söz konusu standartlar Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından yayımlanmakta ve güncellenmektedir. Finansal bilgi kullanıcılarının en önemli karar kriteri raporlanan şirket kârlarıdır. Yöneticiler, yasal çerçevede uyguladıkları muhasebe standardının izin verdiği ölçüde raporlanan kârlara etki edebilmektedir. Bu çalışmada, raporlanan kârın özelliklerden "kâr kalitesi" kavramı ele alınmaktadır. TMS/TFRS ve yerel muhasebe standardı karşılaştırılması kâr kalitesinin "tahakkuk kalitesi" ile ölçümüyle yapılmaktadır. TMS/TFRS ve yerel muhasebe standardının karşılaştırılması için Borsa İstanbul'da 1994-2016 yılları arasında kesintisiz olarak işlem gören 100 şirketin 2.300 firma/yıl verisinden faydalanılmıştır. Söz konusu şirketlerin TMS/TFRS uygulaması öncesi ve sonrası bilanço ve gelir tablolarında raporladıkları finansal veriler tahakkuk kalitesini ölçmede kullanılan modellerinin gerektirdiği şekilde elde edilmiştir. Tahakkuk kalitesi iki ayrı şekilde ölçülmüş olup bu ölçümlerde birisi bu çalışmada oluşturulmak üzere toplam beş modelden faydalanılmıştır. Modellerdeki değişkenlerin geçerlilikleri önce test edilmiş, ardından söz konusu veriler "panel veri analizi" ile modellerde analiz edilmiştir. Veri setinin analizleri, TMS/TFRS öncesi ve sonrası dönem, tahakkuk kalitesi ölçüm şekli ve modellerdeki değişkenlere göre çeşitli şekillerde yapılmıştır. Bu sayede TMS/TFRS ve yerel muhasebe standardını çeşitli zaman aralıklarında karşılaştırması olanağı olmuştur. Analizlerin sonucu olarak elde edilen bulguların karşılaştırmalarında dört farklı kriter/test kullanılmıştır. Analiz bulgularında TMS/TFRS'nin şirketlerin tahakkuk/kâr kalitelerini arttırdığı yönünde önemli kanıtlara ulaşılmıştır. Bu kanıtlara göre Türkiye'deki şirketler TMS/TFRS uygulamalarıyla yöneticilerin kâr yönetimi yapma seviyeleri azaltılarak daha kaliteli kârlar raporlayabilir.