Özet:
Son yıllarda farklı hukuk düzenlerinde ve Türk hukukunda uyuşmazlıkların arabuluculuk yoluyla çözümü hususunda önemli gelişmeler kaydedilmesine rağmen bünyesinde yabancılık unsuru barındıran arabuluculuk faaliyetleri konusunda belirsizlik bulunmaktadır. Zira arabuluculuk faaliyetinin birden fazla hukuk düzeni ile irtibatlı olmasının arabuluculuk sürecine etkisine yönelik yasal düzenleme ve monografik çalışma eksikliği mevcuttur. Bu nedenle, arabuluculuk faaliyetinin yabancılık unsuru içermesi hâlinde meydana gelebilecek Kanunlar İhtilâfı ve Milletlerarası Usul Hukuku meselelerinin tespit edilip çözüm önerileri sunulması teorik ve pratik açıdan son derece önemlidir. Bu çalışma kapsamında ilk olarak, arabuluculuğa ilişkin genel bilgiler verilmiş ve arabuluculuğun hukuk sistemlerindeki yeri incelenmiştir. Akabinde arabuluculuğun Kanunlar İhtilâfı boyutu üzerinde durulmuş ve arabuluculuk faaliyeti kapsamında meydana gelebilecek Kanunlar İhtilâfı meselelerinin çözülebilmesi için terminoloji oluşturulması gereği anlaşılmıştır. Bu bağlamda, millî, milletlerarası ve milletlerarası ticarî arabuluculuğun çerçevesi genel hatlarıyla çizilmiştir. Ardından arabuluculuk faaliyetinin temel taşları niteliğinde olan arabuluculuk ve arabulucu sözleşmesine uygulanacak hukuka dair değerlendirme yapılmış, arabuluculuğa elverişliliğe ve arabulucunun hak ve yükümlülüğüne uygulanacak hukuka ilişkin muhtemel sorunlar tespit edilip çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Arabuluculuğun Milletlerarası Usul Hukuku boyutu kapsamında ise arabuluculuk usulüne uygulanacak hukukun önemi ve bu hukukun tespitinde kullanılabilecek kriterlere yer verilmiştir. Daha sonra, birden fazla hukuk düzeni ile irtibatlı bulunan arabuluculuk faaliyetinin başarıyla sonuçlanmasıyla oluşan milletlerarası anlaşma belgesi ele alınmıştır. Bu bağlamda, milletlerarası anlaşma belgesinin mevcudiyeti için kabul edilebilecek koşullara yönelik değerlendirme yapılmıştır. Son olarak, milletlerarası anlaşma belgesinin tanınması ve tenfizine yönelik ihtiyaç tespit edilmiş, milletlerarası anlaşma belgesinin tanınması ve tenfizine ilişkin kabul edilebilecek ön ve aslî şartlar ile tanıma-tenfiz usulüne yer verilmiş ve sonuç ve değerlendirmelerde bulunularak çalışmamız tamamlanmıştır.
