Antalya il merkezinin ekolojik ayak izinin ve halkın çevresel farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi

Abstract

Günümüzde refah düzeyinin artması için hedeflenen ekonomik büyümeler, geliştirilen kaynaklar (mal ve hizmetler) beraberinde tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmiştir. Bu durumda, insanoğlunu Dünya'nın ekosistem rezervini sürdürülebililir olmayan alışkanlıkları pahasına yaşar hale getirmiştir. Bu araştırmanın amacı, Antalya ilinde yaşayanların doğa üzerindeki etkisini ölçülebilir bir metodoloji olan ekolojik ayak izi ile ortaya koymaktır. İlçeler arasında karşılaştırma yapılarak, çevresel farkındalıklarının değerlendirmesi ile bu etki açıklanmaya çalışılmıştır. Örneklem olarak, nüfus yoğunluğu toplam nüfusun yaklaşık yarısına eşit Antalya İli merkez üç ilçesi olan Konyaaltı (77 kişi), Muratpaşa (162 kişi) ve Kepez (172 kişi) seçilmiştir. Üç ilçede yaşayanlara uygulanan anket çalışmasında, ekolojik ayak izi bileşenlerinin yanısıra çevresel farkındalıklarını değerlendirme amacı ile çevre eğitimi alma durumları sorulmuştur. Çevre eğitimi alan katılımcıların mevcut yaşam biçimlerine göre daha çok dünyaya ihtiyacı olacak şekilde yaşadığı, ekolojik ayak izi ve karbon ayak izlerinin daha büyük olduğu görülmüştür. Muratpaşa İlçesi'nde yaşayanların yaşam biçimlerine göre gereksinim duydukları dünya sayısı 3.51 iken, Konyaaltı'nda 3.39, Kepez'de 3.11 bulunmuştur. Katılımcıların (411 kişi) ekolojik ayak izinin ortalaması yaklaşık 5.67 gha bulunmuş olup, Muratpaşa ve Konyaaltı ilçelerinin ortalamanın üzerinde olduğu, Kepez İlçesi'nin ise ortalamanın altında olduğu görülmüştür. Ekolojik ayak izi (5.99 gha) en yüksek çıkan ilçenin Muratpaşa, en düşük (5.31 gha) çıkan ilçenin ise Kepez olduğu saptanmıştır. Bütün ilçelerde bireysel tüketim kategorilerine göre en yüksek ekolojik ayak izi bileşeninin gıda, en düşük bileşenin barınma olduğu tespit edilmiştir. Arazi türlerine göre ekolojik ayak izi bileşenlerinde ise en yüksek bileşenin karbon tutma ayak izi, en düşük bileşenin ise otlak olduğu tespit edilmiştir. Erkeklerin ekolojik ayak izi ortalamasının 6.07 gha, kadınların ortalamasının 5.33 gha olduğu tespit edilmiştir. Eğitim seviyesi arttıkça ekolojik ayak izinin arttığı, katılımcıların iş durumuna göre ekolojik ayak izinde bir değişim olmadığı saptanmıştır.