Abstract:
Frankliniella occidentalis (Pergande), dünya çapında yaygın olan önemli bir tarımsal zararlıdır. Bu türde insektisit direnci çok ciddi ve yaygın bir problemdir. Antalya'nın ilçelerindeki sera lokasyonlarından 8 F. occidentalis popülasyonu elde edilmiştir. Bu popülasyonların formetanate ve acrinathrin'e karşı duyarlılık seviyeleri araştırılmıştır. Tüm popülasyonlar kontrollü yetiştirme odalarında fasulye meyveleriyle üretilmişlerdir. LC değerlerinin tespiti için yaprak daldırma biyoesseyi kullanılmıştır. Ayrıca, popülasyonlarda direncin kalıcılığı ölçülmüştür. Bunlardan başka, davranışsal direnç tespiti için duyarlı ve dirençli popülasyonlarda seçeneksiz ve seçenekli testlerdeki ölüm oranları tespit edilmiştir. Sera popülasyonlarında formetanate için LC50 değerleri 12.1 ile 57.4 mg (et.m)/l aralığındadır. Popülasyonlarda formetanate'a direnç seviyeleri düşüktür (1-5 kat). Popülasyonların formetanate için LC90 dozları 44.3 – 397.1 mg (et.m)/l bu ilacın etiket dozundan (500 mg et.m/l) daha düşüktür. Bu bulgulara göre Antalya sera popülasyonlarında formetanate direnci oldukça düşüktür ve popülasyonların toplandığı yerlerde formetanate uygulamaları başarılı olabilir. Acrinathrin için popülasyonların LC50 değer aralığı 397 – 3642 mg(et.m)/l'dir. Popülasyonlarda acrinathrin'e direnç yüksek seviyelerdedir (5–936 kat). Popülasyonların tamamının LC90 dozları acrinathrin'in etiket dozundan oldukça yüksektir. Bu sonuçlara göre acrinathrin örnek alınan tüm lokasyonlarda başarısız kalabilir. Acrinathrin-dirençli sera (Aksu) popülasyonunda 36426 mg et.m/l olan LC50 doz değeri 6 ay sonrasında yapılan testlerde 681 mg (et.m)/l'ye düşmüştür. Bu popülasyonda direnç seviyesi de 936 kattan 17.5 kata kadar gerilemiştir. Fakat 6 ay sonrasında bile Aksu popülasyonunun LC50 değeri acrinathrin'in etiket dozundan yüksektir. Bu sonuçlar acrinathrin direncinde önemli düşüş olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte direnç seviyesindeki bu düşüş miktarı başarılı bir mücadele için yeterli görünmemektedir. Formetanate seçeneksiz testlerde duyarlı ve dirençli popülasyonun tamamını öldürmektedir. Seçenekli testlerde ise duyarlı ve dirençli popülasyonlarda sırasıyla %81 ve %80 ölüme yol açmıştır. Bu bulgulara göre formetanate'a karşı popülasyonlar kısmen davranışsal direnç göstermiştir. Acrinathrin ile seçeneksiz testlerde duyarlı popülasyonun tamamı ölmektedir. Seçenekli testlerde ise duyarlı popülasyonun %63 kadarı ölmektedir. Acrinathrin, dirençli Serik popülasyonunda seçeneksiz ve seçenekli testlerde sırasıyla %86 ve %44 ölüme yol açmıştır. Bu sonuçlara göre popülasyonlar acrinathrin'e bir düzeyde davranışsal direnç göstermiştir.
