Bağımsız denetimde etik ve yaratıcı muhasebe

Abstract

Son yıllarda yaşanan muhasebe ve denetim skandalları denetimde etik konusuna dikkat çekmiştir. Etikle ilişkili olan yaratıcı muhasebe uygulamaları hileli finansal raporlamanın bir türü olarak ifade edilebilir. Denetim standartlarında mesleki şüpheciliğe ve etik ilkelere önemle vurgu yapılmaktadır. Bu çalışmanın amacı; bağımsız denetçilerin yaratıcı muhasebe uygulamalarını fark edebilirlikleri üzerine mesleki şüpheciliklerinin, etiksel duyarlılıklarının ve etik durumlarının etkisini araştırmaktır. 340 bağımsız denetçiye anket uygulanarak veriler toplanmıştır. Çalışmada değişkenlere ait geçerlilik ve güvenilirlik analizi yapılmıştır. Değişkenlere ait tanımlayıcı istatistikler sunulmuştur. Hipotezleri test etmek için yapısal eşitlik modeli içerisinde yer alan istatistik tekniklerden biri olan yol analizinden yararlanılmıştır. Yapılan analizler neticesinde mesleki şüphecilik açısından genel olarak örneklemde yer alan bağımsız denetçilerin kişilerarası anlayışa, sorgulayıcı zihne sahip oldukları ve bilgi arayışı içinde oldukları anlaşılmıştır. Etik durum açısından genel olarak hem idealist hem de rölativist oldukları görülmüş ve bağımsız denetçilerin etiksel duyarlılığa ve yaratıcı muhasebe uygulamalarına ilişkin fark edebilirliğe sahip oldukları bulunmuştur. Elde edilen bulgular ışığında, mesleki şüpheciliğin alt boyutları olan kişilerarası anlayış/çözümleme ile sorgulayıcı zihin karakter özelliklerinin yanında etiksel duyarlılığın ve idealizmin de bağımsız denetçilerin yaratıcı muhasebe uygulamalarını fark edebilirlikleri üzerine anlamlı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür.